* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.2
Aloha! Welcome to Hawaii!
00:02.7
Kilala bilang Paradise on Earth, may nagagandahang mga beaches at makulay na kultura.
00:09.1
Pero sa kabila ng ganda ng Hawaii, alam mo bang meron itong madilim na nakaraan?
00:15.0
Bago pa man ito naging parte ng Amerika, isa itong malayang bansa na pinamumunuan ng hari at reyna.
00:22.6
Pero sa pilitan di umanong pinatalsik ng mga negosyanteng Amerikano ang reyna ng Hawaii
00:28.6
at inangkin ang bansa sa iligal na paraan.
00:32.2
At alam mo ba, humingi pa nga ng tawad noon si dating Presidente Bill Clinton sa mga Native Hawaiians
00:38.9
sa pagpapabagsak ng kanilang kaharian.
00:41.7
Paano nga ba pinabagsak ng mga Amerikano ang Kingdom of Hawaii?
00:46.1
At totoo bang iligal ang kanilang ginawa?
00:51.6
Ang Hawaii ay ang panghuling nadagdag sa 50 na estado ng Amerika.
00:56.6
Binubuo ito ng mga volcanic islands.
00:58.6
Islands na matatagpuan sa Central Pacific Ocean.
01:02.3
Noong 19th century, nagsimulang tumira dito ang mga missionaries at mga negosyanteng galing sa Europe at Amerika.
01:09.8
Nahumaling sila sa isang produkto ng Hawaii at ito ay ang asukal.
01:14.8
Kaya nagtayo sila ng mga plantasyon at nag-export ng asukal sa Amerika.
01:19.5
Taong 1874 nang mahalal bilang hari si David Kalakua.
01:24.1
Sa panahong ito ay naging maunlad ang industriya ng asukal sa Hawaii.
01:28.6
Pero hindi lamang sa industriya ng asukal lumalawak ang kapangyarihan ng mga puting negosyante dahil lumalakas na rin ang impluensya nila sa nakaupong monarkiya.
01:38.8
Noong 1887, sa pamumuno ng mga abugadong si Lauren Thurston at Sanford B. Dole, bumuo sila ng isang grupo na tinawag na Hawaiian League.
01:48.8
Gumawa sila ng bagong konstitusyon na tinatawag na Bayonet Constitution at pinuwersa nila si King Kalakua na permahan ito.
01:58.1
Sa visa ng Bayonet Constitution ay nabawasan ang kapangyarihan ni King Kalakua.
02:03.9
Nawalan rin ang karapatang bumoto ang karamihan sa mga native Hawaiians samantalang nabigyan naman ang karapatan ang mga dayuhang residente.
02:12.7
At dito na nga na pa sa kontrol ng Hawaiian League ang mga isla ng Hawaii.
02:17.4
Pagdating ng 1890s, bumagsak ang presyo ng asukal.
02:21.5
Para patatagin ang ekonomiya ay nagpetisyon sa Amerika ang mga negosyante para i-annex o gawin ang asukal.
02:28.1
At gawing parte ng Amerika ang Hawaii.
02:39.8
Nang mamatay si King Kalakua noong 1891 ay humalili na ang kanyang kapatid na si Queen Lily Ocalani.
02:47.8
Ang unang naging hakbang ng reyna ay palitan ang Bayonet Constitution.
02:51.9
Gumawa siya ng bagong konstitusyon kung saan maaalisan ang karapatang bumoto ang mga dayuhan.
02:58.1
At palakasin ang kapangyarihan ng monarkiya.
03:01.2
Pero noong malaman ito ng Hawaiian League, itinuring nila itong isang revolusyon at isang pagtataksil.
03:08.2
Kaya bumuo sila ng bagong grupo na tinawag na Committee of Safety at nagsagawa sila ng CODETA.
03:15.3
Sa tulong ng US Marines, sinugod nila ang reyna at nagdemand na siya ay bumitiw sa pwesto.
03:21.8
Para maiwasan ang madugong labanan, walang nagawa ang reyna kundi sumuko noong January 17.
03:30.1
Binuwag ng Committee of Safety ang monarkiya at itinaas ang bandila ng Amerika.
03:36.1
Sa isang iglap, ang mga native Hawaiians na kung tawagin ay Kanaka Mauli ay ninakawan ng kanilang bansang kinagisnan.
03:44.1
Noong umapila ang reyna sa Amerika na ibalik siya sa trono, ay pinaimbestigahan ng nooy Presidente ng Amerika na si Grover Cleveland ang CODETA sa Hawaii.
03:54.1
At napagalaman ayon sa report ni Commissioner James Blount na ang mga tao sa Hawaii ay pumapanig sa kanilang reyna.
04:02.1
Tutol sila sa provisional government na itinatag ng Committee of Safety at lalong tutol sila sa annexation ng Amerika.
04:10.1
Ang US Marines ay umaksyon di umano ng walang pahintulot mula sa gobyerno ng Amerika.
04:16.1
Kaya masasabi daw talagang iligal ang pagpapabagsak sa monarkiya ng Hawaii.
04:22.1
Pagkakataon pa sa historian na si Tenant Mack Williams,
04:33.1
tinawag pa ni Presidente Cleveland ang CODETA na isang seryosong kahihiyan, kaya ipinag-utos niyang ibalik sa pwesto si Queen Lily Ocalani.
04:43.1
Pero tumutol ang Committee of Safety at sinabing legal ang kanilang ginawa at dahas lang ang makakapagpabuwag sa kanila.
04:51.1
Ayaw ni Cleveland na gumamit ng dahas, kaya ipinaubayan niya ito sa Kongreso na ayon sa National Geographic ay sang-ayon sa annexation.
05:00.1
Kaya noong July 4, 1894, naitatag ang Republic of Hawaii at itiniklara bilang Presidente si Sanford Dole.
05:08.1
Pagdating ng 1895, nasentensyahan ng kamatayan ang anim sa mga supporters ni Queen Lily Ocalani.
05:15.1
Bilang kapalit ng kanilang buhay, formal nang binitawan ni Queen Lily Ocalani ang kanya.
05:21.1
At dito na nga nagtapos ang monarkiya at ang kaharihan ng Hawaii.
05:26.1
Pagdating ng 1898, nung mangyari ang Spanish-American War, isinulong ni President William McKinley ang pag-annex sa Hawaii dahil sa strategic nitong lokasyon para sa pag-refuel ng mga pandigmang sasakyan.
05:40.1
Kaya noong August 1898 ay naging U.S. territory na ang Hawaii at naging estado naman ito noong 1959.
05:48.1
Pero alam mo ba, noong 1993 ay nilagdaan ni President Bill Clinton ang opisyal na paghingi ng tawad sa naging papel ng Amerika sa pagpapatalsik ng monarkiya noong 1893.
06:00.1
Kinikilala rin ito na hindi kailanman direktang binitawan ng mga native Hawaiians ang kanilang pag-angkin sa soberanya.
06:08.1
Pero sa kabila ng apology, ang mga kanaka-mauli ay nanatiling tanging katutubong grupo sa Amerika na walang political sovereignty.
06:17.1
Kung ano ang mga kanaka-mauli ay nanatiling tanging katutubong grupo sa Amerika na walang political sovereignty.
06:18.1
Kung nagustuhan niyo po ang content natin ngayon ay pakicomment po ng yes.
06:22.1
This is your Ate O from our Republic. Hanggang sa muli and stay awesome!
