3 Bad Signs ng Lagnat/Flu na Dapat Makita ng Doktor. -By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:47.7
Kasi pag sipon, hindi ganun ka-serious.
00:51.5
Pag sipon, usually walang lagnat, parang nababahing ka lang.
00:57.3
Pero pag flu, mas matindi ang trangkaso.
01:01.3
Talagang masama pakiramdam mo, masakit ang ulo mo, mas malala.
01:06.4
Tsaka mas may komplikasyon ang flu, mas binabantayan.
01:10.7
Mas deadly ang flu sa matanda at sa bata.
01:14.2
Pero ang sipon, medyo okay lang ang sipon.
01:17.8
Ano muna ang unang senyales ng flu o trangkaso?
01:24.5
Siyempre, minsan, ang unang senyales is lagnat.
01:28.6
Mataas na lagnat, lampas 38 degrees, pwede yun.
01:32.6
Pero yung iba, minsan parang binabahing ka lang, nababahing, tapos makatilalamunan.
01:40.6
Minsan doon lang nag-uumpisa.
01:42.6
Parang, bakit ako bahing nang bahing?
01:44.6
Bakit makatilalamunan ko?
01:46.6
Minsan yun lang ang first sign.
01:48.6
Tapos parang may konting ubu-ubu, konti.
01:53.5
Tapos parang pagod ka konti.
01:55.6
Parang mas pagod, mas may tumutulo ang sipon.
01:59.6
Ibig sabihin, nag-uumpisa na.
02:01.6
Yung muscle pain, body aches, usually mga day 1, day 2 yan.
02:06.6
Tsaka sa akin, may napapansin pa ako ah.
02:09.6
Yung magkakaroon ka na ng trangkaso, bumibilis yung heart rate.
02:14.6
Ako bilang cardiologist, alam ko kasi.
02:16.6
Kung normal heart rate mo ay 70 or 80, magiging 90 siya o 100.
02:23.6
Bakit mabilis ang heart rate ko?
02:25.6
Parang wala naman akong lagnat.
02:26.6
Ibig sabihin, alam ng puso mo na meron ng parating na sakit.
02:32.6
So, ito yung mga early signs.
02:33.6
Fatigue, sudden fever, scratchy throat, mabilis ang heart rate, sinisipon.
02:40.6
So, ano naman ang mga bawal gawin?
02:45.6
Dito muna tayo sa bawal gawin.
02:46.6
Pag tingin mo, magkakaroon ka na ng flu.
02:51.5
Doon muna tayo sa bawal gawin.
02:53.5
Kung nilalagnat na po kayo, hindi na dapat mong mapasok sa school.
02:58.5
Hindi na rin dapat mong mapasok sa trabaho.
03:01.5
Pwede siguro online work.
03:03.5
Kasi ang trangkaso or flu, nakakahawa talaga.
03:07.5
Kahit yung unang-unang sintomas pa lang, nakakahawa na talaga yan.
03:12.5
Bawal ka na makipag-shake hands sa mga tao kasi mahahawa mo sila.
03:18.5
Kung virus man yan o bakteriya, yan.
03:20.5
Mabilis makahawa.
03:21.4
Pa nasa kwarto ka, maubuhan mo o mahawakan mo yung doorknob, mahawakan nila.
03:27.5
Pwede sila mahawa.
03:31.5
Huwag ka na mag-exercise.
03:33.5
Huwag ka na magpagod.
03:36.5
Mahina na yung katawan mo.
03:37.5
Don't push yourself.
03:38.5
Kasi ang trangkaso, usually ang lagnat, 3 days eh.
03:42.5
2 days, 3 days, 4 days.
03:44.5
Palala ng palala.
03:46.5
Progressive illness siya.
03:47.5
Ibig sabihin, lalala mo na yung sakit.
03:52.5
So, pag pinush mo yung sarili mo, eh baka hindi ka makarecover.
03:56.5
Lalo pang tumuloy.
03:59.5
Sa pagkain, iwas mo na sa mga matatamis, processed foods, yung mga walang sustansya, junk foods.
04:06.5
Kailangan mo ngayon, mga sustansya.
04:10.5
Huwag ka mag-skip ng pagkain.
04:12.5
Dapat, yung iba kasi pag may lagnat eh ayaw na kumain, kailangan ka kain pa rin.
04:19.4
Mga chicken soup.
04:20.5
Maganda yung mga chicken soup.
04:21.5
Kailangan meron ka pa rin kinakain.
04:25.5
Huwag basta-basta iinom ng kung ano-ano.
04:27.5
Baka meron kayo alam ng mga remedy na basta ginagawa.
04:31.5
Eh, siyempre, misa ng trangkaso kasi gagaling din eh.
04:37.5
Huwag din maninigarilyo kasi nga pwede masira ang baga.
04:41.5
So, ano gagawin natin kung may trangkaso?
04:45.5
So, ito na yung mga gagawin.
04:47.4
Siyempre, hugas kamay.
04:49.3
Huwag muna magtatrabaho.
04:52.4
Ingat tayo na hindi natin...
04:54.4
Like pag si Dok Liza may trangkaso, so ingat na hindi ako mahawa.
04:59.4
O kung ako may trangkaso, ingat.
05:01.4
Kasi pag tabi pa rin kayo, eh pwede ito mahawa.
05:05.4
Pumili ng healthy foods.
05:08.4
Mga chicken soup.
05:09.4
Ang chicken soup, meron siyang amino acid na sustain.
05:13.4
Itong amino acid, maganda yan.
05:15.4
Pampalakas ng immune system.
05:17.3
Prutas, gulay, matataas sa vitamin C.
05:20.4
Orange juice, dalandan juice.
05:22.4
Okay, lahat siyang konting kalamansi.
05:26.4
Mga pwede rin, mga chamomile tea, may tulong yan.
05:29.4
Number four, maraming maraming tubig iinumin.
05:34.4
Yan, maraming maraming tubig.
05:36.4
10 to 12 glasses of water or fluid in a day.
05:41.4
Pwede yung tubig, pwede yung tsaa, pwede yung juice.
05:45.3
Iwas sa alak, iwas sa kape.
05:48.4
Kasi alak and kape, nakaka-dehydrate eh.
05:51.4
Pag mataas ang lagnat mo, diba?
05:53.4
Mataas ang lagnat, umiinom tayo ng paracetamol.
05:56.4
Bukod sa paracetamol, ang magandang pampababa ng lagnat, alam nyo ano?
06:01.4
Mapababa ng lagnat, tubig.
06:04.4
Uminom ka ng tubig, maligam-gam.
06:07.4
Diba? Maligam-gam na tubig.
06:09.4
Tapos pag ininom mo siya, mamaya, maiihi ka na, diba?
06:14.3
Pag ihi mo, kita mo yung ihi mo, sobrang init.
06:17.4
Diba? Parang may lagnat yung ihi.
06:20.4
So, pag inom mo, normal yung temperature ng water dahil mainit ka.
06:25.4
Paglabas ng ihi mo na mainit na mainit yung ihi mo, bababa ang temperature mo.
06:31.4
Diba? Napakaganda.
06:33.4
So, yung init malalabas dahil doon sa tubig.
06:39.4
Diba? Siya yung parang sa kotse, diba?
06:42.3
Pag nag-o-overheat, anong kailangan mo sa kotse?
06:44.4
Kailangan may tubig ang radiator, diba?
06:46.4
Nilalagay mo ng tubig yun.
06:48.4
Diba? Nag-o-overheat eh. Ganun din ang tao, nag-o-overheat tubig.
06:52.4
Nag-o-overheat sa lagnat, kukuha ka ng basang tuwalya.
06:58.4
Lagay mo sa isang lababo, diba? May tubig.
07:01.4
Maligam-gam. Okay.
07:03.4
Medyo, basta huwag mainit.
07:05.4
Apo, dinadampi ito kasi mainit ito eh.
07:07.4
Dito mo nilalagay, sa kilikili mainit, sa singit mainit.
07:12.2
Punasan mo dibdib.
07:14.2
Hayaan mo matuyo.
07:16.2
Diba? So, kinuha mo yung heat, nilabas mo.
07:20.2
Parang uminom ka ng tubig, inihi mo.
07:23.2
Yan ang natural na pampababa ng lagnat.
07:28.2
Bakit natin gusto bumaba yung lagnat?
07:30.2
Ayaw natin mataas yung lagnat.
07:33.2
Siyempre, hindi ka na muna papasok sa work.
07:36.2
Ito, pahinga. Very important.
07:39.2
Pahinga, pahinga, pahinga.
07:41.1
Higa, higa, higa.
07:43.1
Huwag ka na gumalaw.
07:46.1
Kain, tulog, pahinga.
07:48.1
Kasi kailangan mo yan para malabanan yung virus o bacteria.
07:53.1
Isa pang tip na napakalagas.
07:55.1
Sinasabi ko nga sa lagnat.
07:57.1
Huwag mo hayaang sumobra taas ang lagnat.
08:04.1
Don't let the fever go high.
08:07.1
Anong ibig sabihin?
08:08.1
Hindi mo pwede pabuti ng 39.
08:12.9
Baka magkongbolsyon eh.
08:14.9
Pag gumabot ng 40, 41.
08:17.9
Parang naluluto na yung utak natin.
08:22.9
Baka mamaya magkaroon ng permanent brain damage.
08:25.9
Kaya pag ganyan ang kataas, 39 na,
08:28.9
eh bukod sa tubig, punas-punas, may paracetamol.
08:32.9
Paracetamol, pag matanda, 500 mg every 4 hours usually.
08:37.9
Kung tuloy-tuloy.
08:38.9
Kung di man ganong kataas ang lagnat,
08:40.8
paracetamol, pwede yung 3 times a day, 4 times a day.
08:45.8
Number 10 na yung tip ko.
08:47.8
Pwede i-consider kung kailangan mo ng antibiotic o hindi.
08:52.8
Hindi naman lahat ng lagnat binibigyan ng antibiotic.
08:55.8
Dapat naman doktor ang magre-reseta sa'yo.
08:59.8
Kung may chance, may pera, magpakonsulta.
09:02.8
Kailangan magpapakonsulta sa lagnat.
09:05.8
Mamaya ituturo natin.
09:07.8
Siyempre pagtingin mo malala.
09:09.7
Ano ang binibigyan ng antibiotic ng doktor?
09:13.7
Usually, kung may blood test, makikita kung mataas yung white blood cell.
09:19.7
Baka bacterial infection.
09:22.7
Antibiotic, pag yung plema talagang madilaw.
09:26.7
Alam mo, madilaw yung plema.
09:28.7
Pag nagkaroon mukhang pulmonya na, iba yung pangit na yung tunog.
09:34.7
Yung tunog ng halakhak na may laman na talaga yung plema.
09:38.6
So yun, minsan, antibiotic.
09:41.6
Yung may sore throat, yung malalaki ang tonsils, antibiotic na rin yun.
09:46.6
So yun ang mga consideration na pagduda tayo, bacterial infection.
09:52.6
Yung mga typhoid fever, may special antibiotic din yun.
09:56.6
Okay, so number 11, rest, sleep.
10:00.6
Number 12, dapat yung kwarto mo malamig-lamig.
10:06.5
Pilihin mo yung pinakamalamig na kwarto pag may lagnat.
10:10.5
Tapos yung mga vitamin C rich foods.
10:13.5
Pwede ba maligo? Pwede maligo siguro pag hindi na ganun kataas yung lagnat.
10:20.5
Kung medyo okay-okay ka na. Kung hindi, punas-punas na lang.
10:23.5
Baka mapagod kayo.
10:25.5
And syempre, dapat positive attitude, magdarasa lang.
10:29.5
Paracetamol, tubig juice.
10:32.5
Para sa ubo, pwede na yung mga carbosystem.
10:36.5
Yung mga binibigay ng doktor, mga lagundi, pwede na rin naman yun.
10:41.5
Yung iba, binibigyan pa ipakuha.
10:45.5
Meron mga iba, kanya-kanyang mga remedy.
10:48.5
Pero okay lang naman. Kung ano binigay ng doktor, pwede po yun.
10:53.5
Tapos ngayon, ano naman ang tatlong bad signs?
10:57.5
Nandito na tayo na kailangan mo na magpatingin sa doktor kahit wala tayo.
11:02.5
Pero itong tatlong bad signs, very important.
11:07.4
Yung trangkaso mo gets better.
11:11.4
Unang-una, paggaling ka na.
11:13.4
Tapos, it gets worse.
11:18.4
Yung trangkaso mo, gumaganda na yung lagnat ko, nawawala na.
11:22.4
Masarap na pakiramdam ko.
11:24.4
Nung mga day 3, day 4.
11:26.4
Tapos nung day 5, bakit nilagnat na naman?
11:29.4
Bakit may plema na naman?
11:31.4
Bakit may ano na?
11:33.3
Ibig sabihin, parang sa Tagalog, parang nabinat.
11:38.3
Pero sa mga doktor, tawag niyan parang nag-relapse.
11:43.3
Ibig sabihin, baka nagka-komplikasyon.
11:46.3
Paggaling na yung flu, nagkaroon naman ng pulmonya.
11:50.3
Baka nagka-bronchitis.
11:52.3
Baka nagkaroon ng ear infection.
11:54.3
Baka kumalat yung virus o bacteria.
11:57.3
So yan yung delikado.
11:59.3
Yung paggaling na, tapos lumala ulit.
12:01.2
Kaya sabi ko nga sa iyo, todo pahinga, todo magaling bago tayo babalik sa trabaho.
12:07.2
Number 2, kailangan din magpa-check sa doktor kung high risk ka.
12:13.2
Edad 60, 65, pataas.
12:16.2
Bata, wala pang 2 years old.
12:19.2
O wala pang 5 years old.
12:22.2
Meron kang chronic medical condition.
12:29.1
May serious na diabetes.
12:32.1
Nagluloko din ng blood sugar pag nilalagnat.
12:35.1
O may serious na heart disease.
12:37.1
Kailangan papacheck.
12:39.1
Yung mahina ang immune system.
12:41.1
May kidney problem.
12:45.1
Kailangan magpa-check up.
12:49.1
Lahat ng buntis, delikado pag nilalagnat.
12:52.1
Mamaya, German measles yan.
12:54.1
Magkaroon ng problema sa bata.
12:57.0
Yung mga nasa nursing home.
13:00.0
Nasa nursing home.
13:02.0
Yung mga magkakasama na may edad.
13:04.0
Minsan, mabilis maghawahawa din.
13:06.0
Kailangan magpakita sa doktor.
13:08.0
Minsan, may special gamot pa sila binibigay.
13:11.0
Minsan, meron pa mga anti-viral na binibigay.
13:15.0
Number 3 na kailangan magpa-check sa doktor kung meron kang seryosong sintomas.
13:21.0
Ano yung bad signs na sa adult?
13:25.9
Siyempre sa adult, yung hindi na makahinga.
13:28.9
Hirap na huminga.
13:30.9
Masakit na dibdib.
13:32.9
Confused na. Hindi na makausap.
13:34.9
Parang ako, kamusta? Ganun na lang ang sagot.
13:36.9
Kita mo yung muka.
13:38.9
Nagsusoka na. Hindi na makakain.
13:42.9
Sobra-hilo. Baka stroke.
13:44.9
Nagsusoka. Baka may brain problem.
13:47.9
Kasi pag mataas ang pressure sa utang, nagsusoka.
13:49.9
So yan mga bad signs.
13:51.9
Hindi makahinga. Masakit ng dibdib. Alam mong kakaiba.
13:54.8
May edad pa. O sobrang bata.
13:58.8
Ano naman ang mga bad signs na kailangan i-hospital ang mga bata?
14:04.8
Mga below 2 years old. Below 1 year old.
14:07.8
Ganyan din. Hindi rin makahinga.
14:10.8
Nag-iiba yung kulay ng balat.
14:12.8
Nagiging medyo bluish.
14:14.8
Nagkukulang ng oxygen.
14:16.8
Irritable. Hindi na makainom. Hindi na makakain yung bata.
14:20.8
Pag umiiyak, wala ng luha.
14:23.7
Pag umiiyak, wala ng luha. Dehydrated.
14:27.7
Kaya sinabi ko sa'yo, tubig.
14:29.7
Kasi nga, pag nilalagnat ang tao, mabilis ma-dehydrate.
14:34.7
Pag nilalagnat ka, naubos rin yung tubig mo.
14:38.7
Kaya ang ihi natin, very yellow.
14:40.7
Para ka na rin ang tatay.
14:42.7
Irritable. Yung mga may rashes.
14:44.7
Bata. May lagnat. May rash.
14:46.7
Ang daming klaseng sakit na may rash.
14:49.7
Kailangan makita rin. Anong ba ito?
14:51.6
Hand, foot, mouth ba ito? O anong problema?
14:54.6
Okay. So yan po yung mga warning signs.
14:56.6
Tapos yung mga gagawin. Sana nakatulong ito.
14:59.6
Para alam natin ang gagawin sa unang senyales ng lagnat or trangkaso.
