00:52.7
ay nasasakop ng mga probinsya ng Tondo at Laguna.
00:56.8
Noong 1571 hanggang 1853, sa ilalim ng La Laguna,
01:04.3
ay nagkaroon ng Encomienda de Morong.
01:06.9
Ito ang kalaunan ay naging probinsya ng Rizal.
01:10.5
Ang encomienda noon ay reward sa mga loyal na tagasunod ng mga Kastila.
01:15.9
Ito ay malalaking lupain kung saan ang mga nakatira ay obligadong magbayad ng buwis
01:20.7
at mag-alay ng libreng pagtatrabaho sa kung sino mang binigyan ng encomienda.
01:26.0
Noong 1853, natatag ang panibagong political unit kung saan ang lugar ng Encomienda de Morong ang naging kapital nito.
01:36.3
Matapos ang apat na taon, tinawag itong Distrito PolÃtico-Militar de Morong.
01:43.0
Minsang napasailalim ang distrito sa probinsya ng Maynila.
01:47.5
Pero, kinilala ang matatapang ng mga taga rito at pinasalamatan ni General Emilio Aguinaldo
01:56.0
Isa sa mga naunang probinsyang nag-aklas laban sa Espanya.
02:01.8
June 5, 1901, iminungkay sa Philippine Commission ang paghiwalay ng Morong mula sa Maynila
02:08.5
at ang pagsunod sa pangalan nito sa pangalan ni Dr. Jose Rizal.
02:14.0
June 11, 1901, sa visa ng Act No. 137, naging ganap at opisyal na probinsya ang Rizal.
02:23.6
Binuo ito ng 27 munisipadyen.
02:26.0
15 mula sa lumang probinsya ng Maynila at 12 mula sa Distrito PolÃtico-Militar de Morong.
02:33.5
Ngayon, mayroong 13 munisipalidad ang Rizal, kasama ang bayan ng Morong na dating kabisera
02:39.8
at ang nag-iisang lunsod at kanil-kapitolyo nito, ang Antipolo.
02:45.5
Ang Rizal ay may lawak na halos 1,200 square kilometers at napapaligiran ang Bulacan sa Hilaga,
02:52.7
Quezon sa Silangan, Laguna de Valle sa Timog,
02:56.0
at Metro Manila sa Canluran.
02:58.5
Isa ang Rizal sa pinakamauunlad na probinsya sa buong bansa.
03:02.6
Ang mga pangunahing kinabubuhay ng mga tao rito ay agriculture, manufacturing, at kalakalan.
03:09.3
Ang mga pangunahing produkto ay bigas, manufactured products, poultry at itlog, baboy,
03:16.5
at dahil nasa katabi ng Laguna de Valle, isda.
03:24.7
Maraming mga lunti.
03:26.0
Ang mga pataas at matataas na bundok sa Rizal na may magagandang view at malamig ang simoy ng hangin.
03:33.8
Ang mga pataas at pababang teren dito ang kinagigiliwan ng maraming siklista.
03:48.6
Sa Antipolo na pinakamalaking bayan sa Rizal, maaaring magsimba o bumisita
03:54.3
sa National Shrine of Rizal.
03:56.0
Ang mga pangunahing kinabubuhay ng mga tao rito ay mga pangunahing kinabubuhay ng maraming siklista.
04:03.8
Ang mga pangunahing kinabubuhay ng mga tao rito ay mga katoliko at mahalagang parte ng debosyon at pagbibigay-pugay
04:08.1
ng mga taga rito ang kayumangging imahe ng Birheng Maria.
04:13.8
Ang imahe ay nililok sa Meksiko mula sa kahoy na kung tawagin ay Corazon de Mezquite,
04:20.4
na mas umiitim sa paglipas ng panahon.
04:22.8
Ang imaheng ito ay naglakbay at tumawid sa Dagdada.
04:26.0
Ang mga pangunahing kinabubuhay ng mga tao rito ay mga katoliko at mahalagang parte ng debosyon at pagbibigay-pugay ng Birheng Maria.
04:56.0
Tuwing Webes Santo, palakad na umakiat ang libulibong diboto,
05:01.8
nagpapalipas ng magdamag sa patsyo ng simbahan at hinihintay ang pagbutok ng araw kung kailan idaraos ang unang misa ng Bernesanto.
05:12.3
Ito rin ang kauna-unahang katolikong international shrine sa Pilipinas at Southeast Asia at ikatlong international shrine sa Asia.
05:21.8
Kahana nito ang iba pang mga international shrines sa Jerusalem.
05:26.0
Rome, Lourdes at Fatima, at mga lugar ng Kristyanismo gaya ng Assisi at Lisiu.
05:41.0
Sa paligid ng simbahan ay may mga tindahan ng pasalubong tulad ng sumang antipolo, kalamay at kasoy.
05:50.0
Ate magkakana yung ano, kadobong kasoy?
05:52.0
May 50 po, may 100.
05:54.0
Pero yung bagong luto ba yan?
05:57.0
Okay siya. Okay siya, malutong.
05:60.0
Magkano ang sumang?
06:01.0
35 po isang bundle. Pagkat ng bundle, 100.
06:04.0
Tikman natin ang sumang nila. Ito yung sumang antipolo.
06:08.0
Nilagyan ng yema.
06:26.0
Ang mga watershed o basin ay mahalaga upang masiguro ang pagkakaroon ng malinis na tubig at dalawa rito ay matatagpuan sa Rizal.
06:36.0
Ito ang Upper Marikina River Basin Protected Landscape at Kaliwa Watershed Forest Reserve.
06:43.0
Ang Upper Marikina River Basin Protected Landscape ay may lawak na mahigit sa 26,000 hektarya.
06:50.0
Samantalang ang Kaliwa Watershed Forest Reserve ay may lawak na mahigit sa 30,000 hektarya.
06:55.0
Samantalang ang Kaliwa Watershed Forest Reserve ay may lawak na mahigit sa 34,000 hektarya.
06:57.0
Ito ay nagsisilbing kanlungan ng mga threatened at endangered species.
07:01.0
Halimbawa ay ang Amorphophallus fontarumii, Trigonostemon donchipis, at Mount Irid Forest Mouse.
07:11.0
Narito rin ang Luzon Bleeding Heart na isang uri ng kalapati.
07:15.0
Makikilala ito dahil sa tila dumudugong pulang bahagi ng diptib.
07:20.0
Isa pang endemic na ibon dito ay ang Rufous Hornbill o Filipina.
07:24.0
Isa pang endemic na ibon dito ay ang Rufous Hornbill o Filipina.
07:25.0
Isa pang endemic na ibon dito ay ang Rufous Hornbill o Filipina.
07:27.0
Mahigpit na ipinagbabawal ang paghuli ng Rufous Hornbill ng Republic Act No. 9147.
07:35.0
Mahigpit na ipinagbabawal ang paghuli ng Rufous Hornbill ng Republic Act No. 9147.
07:36.0
Bukod sa mga ibon, matatagpuan din dito ang malaking rodent o daga, ang Northern Luzon Giant Cloud Rat o buot na isang nocturnal animal o mas aktibo sa gabi.
07:49.0
Ang watershed ay sumasalo ng mga tubig ulan na dumadaloy sa mga anyong tubig.
07:54.0
Ang lahat ng tubig ulan na napupunta sa Sierra Madre, particular na sa Upper Marikina River Basin ay napupunta sa Marikina River at Pasig River.
08:05.0
Sa patuloy na pagsira sa mga watersheds, naapektuhan ang natural na kakayahan nito sa pagsalo ng mga tubig ulan na maaaring maging sanhi ng mas matinding pagbaha sa mga kalapit na lugar.
08:24.0
In 1573, the Kaliwa River Forest Reserve is proclaimed as initial component of protected area.
08:31.9
One of the major role of DNR is to conserve and develop our remaining forests
08:37.5
and of course to sustain the vegetation or the forest cover.
08:42.6
Ang trabaho ko talaga dito, umakyat kami sa bundok,
08:45.2
ga-identify kami ng mga bagong species na andito sa papalabas na protected area ng Kaliwa Watershed.
08:49.9
Tapos yung isa rin na inaan namin yung mga illegal activity dito
08:53.7
para ma-prevent yung madalas na paglalabas ng mga kahoy, mga huling.
08:57.7
Sana ipagpatuloy natin ang pag-conserve, pag-develop, pag-protect ng ating inang kalikasan,
09:03.4
lalo lalo na sa mga kabataan dahil sila po ay pag-asa ng bayan.
09:09.7
Pinipigil ng Upper Marikina River Basin Protected Landscape at Kaliwa Watershed Forest Reserve
09:16.0
ang pagbaha sa karatig ng mga bayan,
09:19.0
kaya marapat lamang suportahan ang mga proyektong magpapanatili
09:22.9
at mga ngalaga sa mga ito.
09:31.1
Ang talamak na pangangahoy o illegal logging at pagkakaingin noong 1970s at 80s
09:37.8
ang sumira sa malawak na bahagi ng kagubatan sa Upper Marikina Watershed.
09:43.6
Ito ang naging inspirasyon ni Toto Malvar na magsagawa ng malawakang reforestation project.
09:48.7
Sa loob ng maraming taon ay umabot na sa 700,000,
09:52.9
na puno at halaman ang itinanim at pinangalagaan sa tulong ng mga katutubong dumagat.
09:59.9
Para maiwasan ang illegal logging at pagkakaingin,
10:03.0
itinayo ni Malvar ang Mount Puro Nature Reserve,
10:06.1
katulong ang mga dumagat sa pangangasiwa at pag-aasikaso sa mga turistang bumibisita sa eco-park
10:12.2
na nasa paanan ng Sierra Madre.
10:14.6
Itinayo namin ito para i-preserve ang bundok.
10:18.2
Magagawa mo lang yan, you have to take care of the people.
10:21.1
Dapat may pagkakakitaan.
10:22.9
Magkakitaan yung tao para hindi nila puputulin yung puno at hindi na sila mag-uuling.
10:28.0
Itinayo ito para matigil na yung pagbabaha sa manila.
10:31.9
Magagawa mo lang yan pag punong-puno ang puno itong Marikina Watershed.
10:36.9
At hindi mo naman matataniman itong watershed kung hindi mo alagaan ng tao.
10:41.4
Kailangan kakampi mo ang tao sa pag-aalaga.
10:44.7
Hindi pwede nag-iisa ka.
10:46.0
Kaya namin pinapangalagaan, ayaw namin masira ang kagubatan dahil ng pagkakalbo ang kagubatan.
10:51.8
Pag lumambot ang lupa kung tag-ulan, dahil baka siyang mag-insanhin ang pagkaroon ng landslide kung tag-ulan.
10:57.3
Kaya kami nangangalaga para yung aming mga pinagkukunan ng aming mga gagamitin, pambahay.
11:03.7
Lahat po diyan namin kinukuha ang sangkap sa aming buho, kahoy, ginagawang kubo.
11:08.6
Kaya po yung kalikasan ay aming pinangangalagaan.
11:11.3
Sa mga magulang, lalo-lalo na sa eskwelahan, sana yung pagmamahal sa bundok, umpisahan natin habang bata.
11:18.9
Mga malaman mo, makilala mo ang kalikasan.
11:21.8
Nang personal, meron kang relasyon sa kalikasan.
11:29.3
Disconnect to Connect. Yan ang turo nila sa mga bumibisita rito.
11:34.0
Simula sa mga tulugang bahay kubo inspired, nayari sa kawayan, walang TV, internet o wifi rito.
11:43.0
Ang kapalit, forest bathing. Paano ba ito?
11:51.0
Maglakad sa kalikasan.
11:51.8
Tumambay sa kagubatan. Tumambay sa ilalim ng mga kanopi ng mga puno.
11:56.8
Yakapin ang mga puno. Namnamin ang sariwang hangin.
12:01.3
Magmasid sa mga insekto o makinig sa huni ng mga ibon at tunog ng iba pang mga hayop.
12:08.6
Generally, makipag-ugnayan sa kalikasan.
12:12.9
Patuloy tayo naglalakad dito sa Mount Puro Nature Reserve.
12:17.4
At ngayon naman, nakikita nyo.
12:21.8
Ang tawag nila dito ay Bamboo Trail.
12:25.5
Talagang mahalaga ang malusog na kalikasan.
12:28.0
Hindi lamang sa mga pangangailangan gaya ng pagkain, kahoy, proteksyon sa pagbaha,
12:34.0
kundi maging sa ating overall well-being.
12:37.0
Malusog na katawan at pag-iisip.
12:39.4
Masampata ato, di ka mo apesan.
12:58.0
Ay ngayon po, ang pinagkakaabalahan ko po dito, magluto kami.
13:02.6
Kaya kami nagluluto ngayon araw.
13:04.3
Ang amin po talagang luluto dito, pabubo, kanin.
13:09.4
Sabuho. Ang tinigang na baboy, sabuho rin po.
13:13.5
Ang mga dumagat ang isa sa pinakaunang settlers sa probinsya.
13:17.4
Nanirahan sila sa mga paana ng mga bundok na malapit sa ilog.
13:23.1
Pagtatanim ang kanilang pangunahing kabuhayan.
13:27.6
Sa kasalukuyan, tinatayang nasa 30,000 ang mga dumagat sa kabundukan ng Sierra Madre na nasasakupan ng Rizal.
13:39.4
Pinakitaan tayo ng mga kapatid na dumagat ng pagluluto sa buho ng kawayan.
13:47.0
Pinatikim ng kanilang resipi at ang paggawa ng apoy na gamit ang buho.
13:54.2
Sa may kling pagsalo sa kanila na kilala ang araw-araw nilang pamumuhay, mga pangangailangan at mga pangarap.
14:01.9
Ang tunog ng palakpak, ako ay handugan.
14:09.4
Magpupunta ka ng Rizal, hindi maaring hindi mo maisip ang hinulugang tak-tak na kilalang tanawin dito.
14:26.0
Kaya naman, special mention pa nga ito sa kantang pang-turismo na tayo na sa Antipolo.
14:33.0
Hinulugang tak-tak, kilalang pasyala noon kapag nagsisimba sa Antipolo tuwing Mayo,
14:38.3
pinakamalapit na waterfall sa Metro Manila.
14:41.3
May taas itong 70 talampakan. Pero bakit ba ito tinawag na hinulugang tak-tak?
14:47.3
Ayon sa alamat noong 16th century, sa sobrang inis ng mga tao sa lakas ng tunog ng tak-tak o bell,
14:55.3
ipinahulog nila ito. At dito nga sa talon, hinulog ang tak-tak.
15:00.3
Ang maganda dito, pagsakay mo na itong elevator, meron kang view ng falls.
15:08.3
Para mapangalagaan ito, ginawa itong National Park noong 1990 at Protected Area noong 2009.
15:17.3
Pansamantala rin isinara para i-rehabilitate at muling binuksan noong 2015.
15:24.3
Bukod sa panonood at pagsiselfie sa tak-tak, maaaring subukan ng mga di takot sa heights ang mga attractions dito.
15:32.3
Pumunta sa gitna ng napakalaki at mataas na spider web.
15:36.3
Nandito tayo ngayon sa hinulugang tak-tak Nature and Adventure Park at isa sa mga susubukan kong activities dito ay ang spider web.
15:51.3
Exciting naman ito.
15:55.3
O kaya ay tumawid sa mataas ng mga matatandang puno sa protected area na ito sa pamamagitan ng mga hanging bridges.
16:03.3
Ayos ba? Subukan natin ito.
16:17.3
Maaaring ding subukan ang tibay ng braso at legs sa wall climbing.
16:29.3
Madali naman pala eh.
16:32.3
Kapag nagutong, tarago na sa Taragon Grill and Restaurant at tikman ang mga all-time Filipino cuisine na handa nila.
16:44.3
Gaya nitong bulalo na kanilang specialty.
17:02.3
Sa loob nito ay may mini-gallery kung saan naka-showcase ang iba't ibang artworks mula sa ilang local artists ng Rizal.
17:21.3
Kilala ang probinsyang ito sa larangan ng sining. Ang Rizal ay tinaguri ang Cradle of Philippine Art.
17:32.3
Sa bayan ng Angono, kahit saan yata lumingon ay may makikitang works of art.
17:38.3
Dito nang galing ang mga mahusay na pintor tulad ng national artist na si Botong Francisco at ang sikat na muralist at pintor na si Jose Blanco at ang kanyang buong pamilya.
17:51.3
We are the fourth generation of artists in the family.
17:54.3
Ang usual theme ng mga paintings namin ay genre scenes, scenes of everyday common life.
17:59.3
More sa akin yung mga landscapes.
18:02.3
Nagbabago rin yung aming art. Kung ano yung nakikita namin sa environment, iyon yung pinipinta namin.
18:07.3
Nagpupunta kami sa Tanay, Baras to capture those images.
18:12.3
Once in a while, nagpipinta rin kami ng mga social realism like yung Smoky Mountain, yung Tambakan ng Basura.
18:20.3
Kung ano nga yung environment mo, kung saan ka na-expose, iyon ang pinipinta mo.
18:27.3
Sa Blanco Museum makikita,
18:29.3
ang mga gawang sining ng pamilya na kadalasan ay may temang buhay probinsya, magandang kalikasan, makukulay na piyesta at mga religious celebrations.
18:53.3
Sinasabi na dito raw sa lugar na ito ang kinaroonan ni Bernardo Carpio.
18:57.3
Siya ay isang alamat at sinasabi na,
18:59.3
higante na may pambihirang lakas.
19:02.3
Makikita dito ang dalawang bundok, ang Mount Pamitinan at Mount Binacayan na sinasabing pinipigilan niyang magumpugan.
19:10.3
Kilala ang ruins ng Wawa Dam sa bayan ng Rodriguez.
19:14.3
Sa pagitan ng dalawang bundok, pinatayo ng mga kolonistang Amerikano ang Wawa Dam noong 1909.
19:21.3
Ito ay naging pangunahing pinagkukunan ng tubig sa Maynila at Rizal.
19:26.3
Dahil sa pagdumi ng tubig,
19:28.3
ipinasara ito noong 1962.
19:31.3
Ngayon, ang ruins ng dam na lamang ang naroon.
19:35.3
Maraming mga turista ang naglalakad sa gilid ng bundok paakyat sa lumang dam.
19:40.3
Sa ilog naman, may mga bangka at balasang maaaring sakyan patawid sa kabilang bundok.
19:46.3
Napakalakas at masarap pakinggan ang agos ng tubig at mga malalakas na pagtama nito sa mga batuhan.
19:54.3
Mapapansin ang mga rock formations sa gilid ng bundok.
19:57.3
Na kung titignan mabuti, ay parang mabusising inukit isa-isa.
20:10.3
Dito rin makikita ang Pamitinan Protected Landscape.
20:14.3
Makasaysayan ang Pamitinan Cave na naging kuta o headquarters noon ng mga katiponero.
20:24.3
Bagamat malakas ang turismo,
20:26.3
nakatali pa rin ang buhay ng mga taga rito sa agrikultura.
20:30.3
Kaya sa paglalakad at pagakyat sa mga bundok,
20:33.3
ay karaniwan nang makakasalubong ang mga magbubukid na buhat-buhat pa ang mga kahoy, prutas at iba pang ani.
20:49.3
Maraming farms sa Rizal.
20:51.3
Merong organic farms na ginagawa rin ecotourism destination.
20:55.3
Matatagpuan sa kabundukan ng Tanay ang Palaya Natural Farm. May lawak na 68 hectares.
21:02.3
Ang Palaya Natural Farm po ay isang farm ng dragon fruit.
21:05.3
Meron kami mga iba-ibang tinatanim like vegetables and fruit trees.
21:09.3
We are agroforestry and also ecotourism.
21:12.3
Nandito po kami para tumulong din sa local communities para magkaroon sila ng sustainable livelihood.
21:18.3
Hindi lang yung pangsandaliang trabaho.
21:20.3
And of course, siyempre inaalagaan namin yung environment by planting trees.
21:24.3
Dito sa Cerra Madre region.
21:27.3
Mayroong iba't ibang activities na maaaring gawin dito.
21:36.3
kumain ng mga sarisaring ani mula sa farm,
21:38.3
at magpalipas ng gabi sa kanilang mga kubo.
21:47.3
Malalaki at kamanghamanghang rock formations na may limestone peaks,
21:52.3
at exciting trails.
21:54.3
Yan ang makikita sa Masungi Geo Reserve,
21:57.3
isang nature conservation project sa bayan ng Baras at Tanay,
22:01.3
na parte pa rin ng Cerra Madre Mountain Range.
22:06.3
Sa higit na dalawang dekada ng pangangalaga rito matapos sirain ng iligal na pagtutroso,
22:12.3
ito na ngayon ang Masungi Geo Reserve.
22:27.3
pinalawak ng Masungi ang kanilang proyektong pangkonserbasyon at sinimulan nilang pangalagaan
22:32.3
ang mga nasirang kagubatan sa paligid ng Masungi Geo Reserve.
22:36.3
Ito ang tinatawag nilang Masungi Geopark Project na may lawak na 2,700 hektarya.
22:44.3
Ang kaibahan ng geotourism sa simpleng turism,
22:48.3
dito pinapangalagaan at pinapaganda natin ang natural na geographic characteristics.
22:52.3
Pinag-uusapan natin ang mga bato,
22:57.3
yung mga limestone formations, mga karst formations na matatagpuan sa Masungi,
23:01.3
na kung mapapansin po ninyo, yung mga bato dito ay natural na matutulis at hindi pantay-pantay.
23:06.3
Yan din po ay limestones na gawa po sila sa calcium carbonate na mabilis pong matunaw sa acidity ng tubig ulan.
23:13.3
Kaya ganyan po yung forma at tekstura ng mga batong iyan.
23:16.3
At ito ay magandang paraan para mas lalo pa natin itong pag-aralan dahil ang mga batong iyan
23:21.3
ay nabuo pa noong Paiusin Age kung kailan nagsimulang mawala ang mga dinosaurs at nagsimulang mabuhay ang mga mammals.
23:28.3
Hindi natin tuluyang binabago bagkos ito ay lalo pa lang nating pinapaganda
23:33.3
nang hindi natin nakokompromiso kung anong mga natural na forma ng bato na matatagpuan dito sa Masungi.
23:38.3
Tinutulungan din natin yung mga kalapit komunidad natin maging ang mga katutubong dumagat
23:44.3
na mas mapabuti pa natin o mas mapaganda pa natin ang paraan ng kanilang pamumuhay.
23:48.3
Napagsasabay natin ang geotourism.
23:51.3
At ang konserbasyon dito sa Masungi sa paraang dalawa.
23:54.3
Una, tayo ay nagdadala ng mga bisita sa loob ng trail. Hindi lamang natin sila sinasamahan.
23:59.3
Bagkos, tayo ay nagbibigay ng edukasyon at impormasyon patungko sa pagbalik ng pagyabang ng ating kalikasan.
24:06.3
Pangalawa, tayo din ay nagtatanim, nagme-maintenance at nagtitri-nurturing.
24:11.3
So hindi lang tayo basta-basta nagtatanim ng mga puno.
24:14.3
Ang mga punla na tinatanim natin ay inaalagaan natin kung saan ang ilang bahagi na ito ay nakapalob sa upper mountain.
24:21.3
Bilang isang forest ranger, ako po ay nanawagan sa ating mga kabataan na tulong-tulong tayo,
24:30.3
sama-sama tayo na alagaan natin itong ating kalikasan.
24:33.3
Isa po ito sa nagpo-proteksyon sa atin, sa mga bagyon, yung mga puno natin dito.
24:39.3
Isa po ito sa mga pumipigil, sa pagbaha.
24:41.3
Pumipigil sa malakas na pagdaloy ng tubig kapag may mga kalamidad po tayong nararanasan.
24:48.3
Alagaan po natin itong kalikasan.
24:50.3
Kasi dito po nakasalalay yung mga maraming mga hayop na naninirahan dito.
24:55.3
Tulad po halimbawa ng mga micro-snail.
24:58.3
Ayon po sa pag-aaral, ang mga micro-snail na nakita po nila dito, posibleng na dito lang siya makikita o matatagpuan.
25:04.3
Kapag ito po ay nasira, mawawalan din sila ng tirahan at unti-unti po silang mawawala.
25:17.3
Malilibot ang malawak na lugar habang naglalakad
25:19.3
sa mga hanging bridges at mga pag-akya at baba sa mga bato.
25:24.3
Pero huwag mag-alala, safe ang mga ito.
25:27.3
Ang mga daanan ay gawa sa matitibay na bakal upang masiguro ang kaligtasan ng bawat bumibisita rito.
25:34.3
Hindi kailangan magmadali. Pwede naman kasi na you take the steps at your own pace.
25:40.3
At hindi pwedeng hindi makapagpa-picture sa sikat at dinarayong atraksyon dito.
25:46.3
Ang sapot o sa Ingles ay...
25:55.3
Sa isa sa mga peaks dito, makapigilhin nga ang 360-degree view
26:00.3
ng malawak na bulubundukin ng Sierra Madre at maging ang Laguna Divay.
26:08.3
Maghapon ang adventure sa Masungi G Reserve.
26:11.3
Kung pagod na sa pag-akyat, pagbaba at paglambitin, maaaring tumigil muna.
26:17.3
Magpahinga at pagmasdan ang luntiang kapaligiran at langhapin ang masarap na hangin.
26:24.3
Para mapangalagaan pa ng mas maayos ang Masungi G Reserve, limitado lamang ang maaaring makabisita kada araw.
26:31.3
Kaya naman kailangang iplano ang pagpunta rito.
26:35.3
Bakit nga ba kailangang bisitahin ng mga tao ang Masungi G Reserve?
26:38.3
Lahat ng mga bisita natin ay nagkakaroon ng oportunidad na mas magkaroon pa sila ng edukasyon patungkol sa konserbasyon.
26:45.3
At kung ano pang maaaring nilang maambag sa ginagawa nating advokasya dito sa Masungi.
26:49.3
At nagkakaroon sila ng chance na makalayo sa mga normal nilang routine sa pang-araw-araw dahil tayo ay malayo sa usok, malayo sa ingay.
26:57.3
At sana pagbisita nyo dito sa amin ay mas bigyan po ninyo ng panahon at oras na mas kilalanin pa ang lugar.
27:03.3
Upang malaman ninyo kung bakit nga ba namin ito patuloy na inaalagaan at patuloy na pinoproteksyonan.
27:14.3
Malaki ang kaugnayan ng pangangalaga sa kalikasan at ng buhay sa turismo at kabuhayan ng isang lugar.
27:21.3
Sa ating paglilibot sa Rizal, naging kaibigan natin ang mabubuti, matatapang, masisipag, malikhain at makakalikasan ng mga tao.
27:32.3
Makasisayan ang probinsya ng Rizal. Dito nagmula ang matatapang na mga bayani.
27:38.3
Patuloy na magbibigay buhay ang luntiang kapaligiran sa mga taga rito at sa mga bumibisita.
27:43.3
Kung ito ay naaalagaan at walang tigil na pinagyayaman.
27:48.3
Ako si Edric Calma at ito ang WOW sa Rizal.
28:41.3
Thank you for watching!
