Sakit ng Diabetes at Kidney Nagsama: Alamin ang Mabisang Gamot Dito. - By Doc Willie Ong
00:33.2
Yan ang number one sumisira.
00:35.1
Pangalawa lang yung high blood, yung mga kidney stones.
00:38.5
Diabetes talaga kalaban natin.
00:41.3
Dati ang may diabetes sa Pilipinas, mga 4% lang.
00:45.1
Ngayon, siguro baka aabot na ng 10%.
00:48.3
Sa dami ng mabibili mo sa supermarket na matatamis,
00:53.4
mga fast food, mga donut, mga pastry,
00:56.7
talagang parami ng parami ang may diabetes.
00:59.7
Kaya nakikita nyo ang daming daming dialysis center,
01:03.7
ang daming daming nagkakakidney disease.
01:06.7
Tawag dito po, medical term, diabetic nephropathy.
01:11.7
Bilang internist, cardiologist, ito ang mga inaaral din namin.
01:17.7
Pag nasisira na ang kidneys dahil sa diabetes, ito po nangyari.
01:22.7
Bukod sa sugar na lumalabas sa kidneys,
01:26.0
Bukod na lumalabas sa ihi,
01:28.0
pag diabetes ka, mataas ang blood sugar mo,
01:32.0
lalabas sa ihi kaya nilalagam yung ihi.
01:35.0
Meron ding protina na lumalabas sa ihi.
01:39.0
Kaya kapag maraming protein,
01:41.0
ito kasi nasisira yung glomerulus ng kidneys.
01:44.0
So, pag nagli-leak yung protein,
01:46.0
dapat hindi siya nagli-leak.
01:48.0
Ang nangyayari, mabulang mabula yung ihi.
01:52.0
Para siyang iced tea.
01:54.0
Kapag ginawa ng urinalysis,
01:56.0
makikita may albumin.
01:58.0
So, may plus 1, plus 2, plus 3.
02:00.0
Ibig sabihin, may sira na ang kidneys.
02:03.0
Pero hindi naman lahat.
02:05.0
Mamaya tuturo natin paano tayo iiwas
02:08.0
na hindi makasali doon sa 33% na katao na masisira ang kidneys dahil sa diabetes.
02:16.0
May magandang slides ako nakita.
02:19.0
May ibang slides na nagamit ko kay Dr. Tala at maganda yung gawa niya.
02:22.0
Diabetic nephropathy.
02:24.0
Ibig sabihin ng nephropathy, kidney disease.
02:28.0
Dahil sa diabetes, nasira yung kidneys.
02:31.0
Usually, in 10 to 15 years pa.
02:36.0
Pero siyempre, pag nagka-diabetes ka,
02:38.0
madalas pang matagalan ito.
02:40.0
Unless mild lang yung diabetes mo na babalik pa natin sa normal.
02:46.0
Pero pag may diabetes,
02:48.0
after 10 years to 15 years,
02:53.0
isa sa tatlo, 33%,
02:55.0
masisira ang kidneys.
02:57.0
Pero may ibang tao naman, sinuswerte,
03:01.0
papakita ko sa inyo paano swertehin sa gamutan,
03:04.0
hindi aabot sa kidney disease.
03:07.0
One in three with type 2 diabetes, masisira ang kidneys.
03:13.0
Diabetes ang number one may kasalanan
03:17.0
kaya nagkakaroon ng kidney failure,
03:19.0
kaya nagda-dialysis.
03:21.0
At ito po yung nakakatakot dito.
03:23.0
Sa type 1 diabetes at type 2 diabetes,
03:30.0
ang kinamamatay ay kidney disease.
03:34.0
So pag may diabetes,
03:36.0
alam natin diabetes maraming komplikasyon, di ba?
03:39.0
Diabetes, namamanhid ang kamay,
03:41.0
namamanhid ang paa,
03:43.0
may napuputulan ng paa.
03:45.0
Diabetes, lumalaboy yung mata, may nabubulag.
03:47.0
Diabetes, may nasisira yung puso,
03:49.0
na heart attack, na stroke.
03:51.0
Pero ito, diabetes, kidney failure naman ang tinatamaan.
03:56.0
Diabetes, ano yung mga nagiging problema?
04:01.0
Cause of death, stroke, heart attack, heart failure,
04:04.0
sudden death, at kidney failure.
04:09.0
Kaya dapat makontrol ang blood sugar.
04:12.0
Isa to sa pinakamahalaga para hindi umabot sa kidney disease.
04:17.0
Ito nga healthy na blood sugar eh.
04:19.0
99, 100 and below milligrams per dl.
04:23.0
Pero pag 126 na pataas, mataas na to.
04:27.0
Yan ang fasting blood sugar.
04:29.0
Yung isang test ng blood sugar, hemoglobin A1c.
04:34.0
Ito yung blood sugar ng tatlong buwan.
04:37.0
Makikita mo ano blood sugar in 3 months.
04:39.0
Mas accurate nga to.
04:41.0
Dapat nga mababa, 5.6.
04:43.0
Pero kahit 6.5 and below, pupwede na yan.
04:46.0
Sa mga diabetes, 6.5 and below, 126 and below.
04:49.0
Kung diabetic ka, mapababa natin ng ganyang level.
04:52.0
Maganda-ganda na yan.
04:54.0
Ano ang senyales na nasisira na ang kidneys?
04:57.0
Lasa may diabetes kayo.
04:59.0
Anong binabantayan natin?
05:01.0
Masyadong mabula yung ihi.
05:04.0
Pag pinacheck ang urinalysis, may proteina, may albumin.
05:10.0
Yung blood pressure tumataas na.
05:12.0
Pag tumataas na ang blood pressure,
05:14.0
pwede talagang may high blood
05:16.0
o pwede nasisira na ang kidneys.
05:19.0
Nagmamanas ang paa.
05:21.0
May komplikasyon na sa mata.
05:23.0
Meron ng diabetic retinopathy.
05:26.0
Ibig sabihin, pag in-examine ng ophthalmologist,
05:28.0
meron na nakikita ang mga ekstra ugat sa mata.
05:33.0
pag yung mata may depresya na dahil sa diabetes,
05:37.0
yung mga artery nasisira na,
05:39.0
malamang pati yung kidneys nasisira na rin.
05:42.0
Pati yung artery sa puso,
05:44.0
baka nagbabara na rin.
05:45.0
Pati yung artery sa utak,
05:47.0
nagbabara na rin.
05:48.0
Pati yung artery sa paa,
05:51.0
Kaya mas namamanhid yung paa.
05:53.0
At pwede nga magsugat sa paa na hindi gumagaling.
05:59.0
Tumataas na ang blood pressure.
06:01.0
Sign na tinatamaan na yung kidneys dahil sa diabetes.
06:06.0
Marami naman nagle-leg cramps.
06:07.0
Pero ito talaga yung pinaka-sign.
06:13.0
Kasi ang kidneys ang gumagawa ng isang hormone,
06:18.0
Ang trabaho nitong hormone na ito,
06:20.0
pataasin ang dugo sa katawan.
06:23.0
Gumawa ng red blood cell.
06:26.0
So kidneys naguutos sa mga buto na gumawa ng red blood cell.
06:30.0
Pag nasira ang kidneys,
06:32.0
wala nang taga-utos.
06:35.0
Kaya basta na kidney failure,
06:38.0
lahat sila anemic.
06:40.0
At pag nag-anemic ka na,
06:42.0
lalo masisira yung katawan.
06:44.0
Kulang ka sa oxygen.
06:45.0
Kulang ka sa dugo.
06:47.0
Ano ang mga risk factors
06:50.0
na nakakadagdag sa problema?
06:53.0
Mas matanda, syempre.
06:54.0
Tulad ng sinabi ko,
06:55.0
mas matagal yung diabetes,
06:57.0
15 years or more,
06:59.0
doon na nag-uumpisa.
07:00.0
Kaya mas matanda,
07:01.0
mas matagal may diabetes,
07:02.0
mas hindi maganda.
07:04.0
Lalaki, usually a little more lalaki
07:06.0
tinatamaan ng kidney disease.
07:14.0
Mataas ang cholesterol.
07:15.0
Nakakadagdag din yun sa sira sa kidneys.
07:18.0
At syempre, sigarilyo.
07:21.0
Pag diabetic talaga,
07:23.0
zero smoking talaga.
07:25.0
Malaki talagang sira.
07:27.0
Paano malalaman na may sira ng kidneys?
07:30.0
Check ang urinalysis.
07:32.0
Pag laging may albumin,
07:34.0
eh yun na po ang sign.
07:37.0
Ang kidney disease may stages.
07:45.0
ito na mataas yung creatinine,
07:46.0
for dialysis na siya.
07:50.0
tulad nga na sinabi ko kanina,
07:52.0
pag 10 years na ang diabetes mo,
07:54.0
pwede na masira ang kidney disease.
07:57.0
May protina na sa ihi,
08:03.0
nasisira na yung mata,
08:05.0
nagkakakomplikasyon na.
08:10.0
pinapakita ilang years na may diabetes.
08:18.0
pababa ng pababa yung kidney function.
08:20.0
Pahina ng pahina yung kidneys
08:22.0
hanggang mag-dialysis.
08:24.0
Gusto natin makontrol ito.
08:26.0
Gusto natin makontrol siya.
08:29.0
paano natin makokontrol?
08:31.0
Ito yung pinakagusto kong slide eh.
08:33.0
Sabi sa slide na ito,
08:35.0
mga medical studies ito,
08:37.0
dito tayo kakapit,
08:38.0
lahat ng diabetic,
08:40.0
pag nakontrol mo lang ang blood sugar mo,
08:44.0
mababa mo lang sa halos normal,
08:47.0
kahit 126 mg per dl,
08:50.0
mababa mo lang yung blood sugar mo,
08:55.0
Pag nakontrol mo lang,
08:57.0
ito yung malaking benepisyo.
08:59.0
Ano itong yellow na nakapoint pa baba?
09:03.0
hindi ka magkakaroon ng komplikasyon.
09:07.0
Hindi ka ma-heart attack,
09:11.0
Hindi ka ma-stroke,
09:13.0
Hindi masisira ang kidneys mo,
09:15.0
hindi masisira ang mata mo,
09:18.0
Kung makokontrol mo ang blood sugar mo.
09:22.0
Lahat na nakontrol ang blood sugar,
09:26.0
Lahat na hindi nakontrol,
09:32.0
Alam ng mga doktor yan,
09:33.0
talagang may medical benefit yung pagkontrol.
09:37.0
Pagkontrol ng blood sugar.
09:39.0
Ito na pinakamahalagang slide sa ituturo ko sa inyo.
09:47.0
pag nagawa ng lahat ng diabetic,
09:50.0
hindi kayo aabot sa kidney disease,
09:53.0
baka hindi na rin aabot sa heart attack,
09:55.0
pwedeng mabuhay ng normal.
09:58.0
Pero kailangan susundin itong 7.
10:01.0
Ano itong 7 na ito?
10:03.0
Actually, ang nephrologist nyo, internist nyo,
10:07.0
siya po ang magagagabay sa inyo.
10:10.0
Tsaka itong mga ibang gamot,
10:12.0
i-re-reseta nyo sa inyo.
10:14.0
Pero kailangan alam nyo rin
10:16.0
para susundin ninyo.
10:17.0
No. 1, ang blood pressure nyo dapat
10:19.0
130 over 80 or lower.
10:22.0
Ibang usapan ito.
10:24.0
Alam nyo high blood, 140, 90.
10:27.0
Pag diabetic ka, gusto natin ganyang kababa.
10:31.0
Kung 120, 80, mas maganda.
10:33.0
Hindi pwede lalampas sa 130, 80.
10:36.0
Iba ang level ng blood pressure sa diabetes.
10:40.0
Ito, binibigay ng gamot.
10:42.0
ACE inhibitor, parang enalapril.
10:45.0
ARB, parang losartan.
10:47.0
Pipili na isa doon.
10:49.0
Binibigay yung gamot para hindi masira ang kidneys.
10:52.0
Mamaya explain ko ito.
10:53.0
Blood sugar, dapat less than 6.5.
11:02.0
Pag hindi bumaba, masisira ang kidneys.
11:05.0
Bad cholesterol, dapat less than 100.
11:13.0
Ang hemoglobin mo dapat mataas 11 to 12.
11:16.0
Pag naging anemic, nagkakakomplikasyon.
11:19.0
Ito para maprotektahan yung lining ng mga artery natin.
11:25.0
Pero doktor lang magbibigay ng aspirin.
11:27.0
Doktor magdideside kung pwede ka o hindi ka pwede ng aspirin.
11:32.0
At sigarilyo, zero.
11:35.0
Pag nagawa niyo itong pito, safe na kayo.
11:40.0
Paano ibababa yung blood sugar?
11:42.0
Pinakamahalaga dito ang blood sugar.
11:44.0
Siyempre, yung mga bawal na matatamis.
11:47.0
Diba kaya lagi ko sinasabi, tubig lang talaga.
11:50.0
Ano iinumin ko, Dok?
11:52.0
Kahit anong liquid pumasok, tubig.
11:55.0
Gusto mo black coffee?
11:57.0
Gusto mo lang konting lagyan ng lemon water?
11:59.0
Gusto mo konting tsaa?
12:01.0
Pero tubig pa rin.
12:05.0
Ang gigigil ka sa soft drinks?
12:08.0
Wala tayong magagawa eh.
12:10.0
Hindi talaga po pwede eh.
12:13.0
Lalo na kung may diabetes.
12:15.0
Ito nangyayari sa diabetic kidneys.
12:18.0
Lumalaki itong isang arterio.
12:20.0
Lumilit itong sa.
12:22.0
Para maayos ito, binibigyan natin ng gamot.
12:25.0
Punta kayo sa nephrologist ninyo.
12:28.0
Wala tayong choice.
12:29.0
Basta diabetes at tumataas na creatinine.
12:32.0
May protein na nasa ihi.
12:35.0
Walang choice eh.
12:36.0
Babalik tayo sa nephrologist ninyo.
12:38.0
Every 3 to 4 months.
12:40.0
Kahit walang pera, walang choice eh.
12:42.0
Kasi pag hinayaan natin, hindi kayo magpapacheck up.
12:45.0
Baka pagbalik nyo, ang taas na ng creatinine, dialysis.
12:49.0
Gagastos tayo ng milyon.
12:51.0
Hindi lang daan libo.
12:53.0
Daan libo hanggang milyon aabutin sa dialysis.
12:56.0
So pag ganun tayo, pag inaad-aad mo.
13:00.0
Kaka tuloy-tuloy ng dialysis for several years.
13:03.0
Aabot ng milyon siya sa gastos.
13:05.0
Kaya nga, mas maganda maaga pa.
13:08.0
Itong dalawang gamot, either or eh.
13:11.0
Pipili lang ng isa.
13:12.0
Pwedeng ACE inhibitors.
13:14.0
Tulad ng mga generic lang ito.
13:16.0
Enalapril, Captopril, Lisinopril.
13:19.0
Or ARB, Losartan, Valsartan, Irbisartan.
13:24.0
Pwede, bibigyan kayo ng kidney doctor nyo ng maintenance nito.
13:28.0
Sa tamang dosis at sa tamang pasyente.
13:32.0
Hindi lahat na nakikinig-iinom nito mali po.
13:39.0
Dapat, early stage lang ng kidney disease.
13:43.0
Kasi pag late na, super taas na ang creatinine.
13:47.0
Nagloloko na yung potassium.
13:49.0
Hindi na rin pwede ito.
13:51.0
Sa umpisa pa lang.
13:53.0
Meron siyang tamang timing lang.
13:55.0
May tamang timing lang.
13:57.0
May mga strategies to use eh.
13:59.0
Pagbuntis, bawal ito.
14:01.0
May balak magbuntis, bawal ito.
14:05.0
Kung may high blood, mas maganda ito.
14:07.0
Hindi siya sinasabay.
14:08.0
Choose one lang tayo.
14:10.0
Punta kayo sa doktor.
14:12.0
Kung may diabetes kayo at medyo matagal na diabetes ninyo,
14:15.0
malamang bibigyan kayo nitong kamot.
14:19.0
Siyempre, other tips.
14:27.0
Kasama naman yan.
14:28.0
Blood sugar goals.
14:32.0
Meron pa tayong other tips.
14:35.0
Kailangan maraming inom eh.
14:38.0
Habang wala pang kidney failure.
14:40.0
Minimum 8 to 12 glasses.
14:42.0
Para malabas yung mga dumi sa katawan.
14:46.0
Babawasan sodium.
14:48.0
Binabawasan na pag medyo ending na.
14:52.0
Huwag din sobrang pagod.
14:56.0
Kasi yung muscle protein yan eh.
14:58.0
May muscle breakdown eh.
14:59.0
Huwag magpapasuntok.
15:04.0
Pag nabugbog kasi pwede masira.
15:09.0
Nasisira ang muscle.
15:11.0
Masisira ang kidneys.
15:15.0
Kasi pag end stage kidneys na,
15:17.0
end stage kidney disease na,
15:19.0
tumataas na yung potassium.
15:22.0
Pag tumaas na ang potassium,
15:24.0
tumataas na ang creatinine.
15:26.0
Hindi na natin makontrol yung diabetic kidney.
15:29.0
Aabot na sa dialysis.
15:31.0
Merong hemodialysis,
15:33.0
peritoneal dialysis,
15:34.0
kidney transplant.
15:35.0
Ayaw natin umabot dito.
15:37.0
Kaya nga natin tinuturo.
15:39.0
Short tips lang para sa blood sugar.
15:46.0
i-check ang blood sugar.
15:48.0
Nagloloko ang blood sugar pag may sakit.
15:51.0
biglang tataas yung blood sugar.
15:55.0
Huwag sobrang dami.
15:57.0
Isang porkchop lang.
15:59.0
Huwag yung sobrang-sobrang karne.
16:03.0
Artificial sweetener.
16:08.0
Huwag masyado marami.
16:10.0
Kasi kung puro artificial sweetener,
16:12.0
hindi rin maganda.
16:16.0
Matamis din siya.
16:17.0
Nakakasira din ng katawan.
16:19.0
Ayaw natin ma-dehydrate.
16:23.0
ayaw natin mainit.
16:27.0
Masisira din ang kidneys.
16:31.0
Tumataas ang blood sugar.
16:35.0
Alam nyo naman yung mga bawal.
16:38.0
Kahit yung mga sarsa.
16:39.0
Yung mga may kidney disease.
16:40.0
Mga nagda-dialysis.
16:47.0
Pwede naman kumain
16:48.0
pag wala pa kayong sakit.
16:52.0
Gravy na isang baso
16:54.0
ilalagay mo sa kanin.
16:57.0
Yung normal kain lang.
16:58.0
Artificial sweetener.
17:01.0
Alam nyo na naman.
17:08.0
Alam nyo na naman.
17:13.0
High carbohydrate.
17:20.0
Kaya mas maganda pa rin.
17:21.0
Pwede kumain pa minsan-minsan.
17:23.0
Pero mas maganda pa rin sa bahay.
17:25.0
Ano pwede kainin?
17:27.0
Kahit nga spaghetti,
17:30.0
Maalat o matamis.
17:31.0
Maganda sariling luto.
17:33.0
Pag sariling luto kasi,
17:34.0
controlled mo eh.
17:35.0
Controlled mo yung nilalagay na asin.
17:38.0
Siyempre, pag sa restaurant,
17:39.0
hindi naman nila gagawin.
17:40.0
Pang-diabetic ito eh.
17:42.0
Gagawin nila masarap
17:43.0
para bumalik-balik kayo.
17:46.0
dapat maalat at matamis.
17:50.0
Sana pa nakatulong ng mga tips
17:52.0
para makaiwas sa diabetic kidney disease.
17:55.0
Punta tayo po sa inyong doktor.
17:56.0
Pacheck ng urinalysis.
17:58.0
Mga kidney specialist, nephrologist
18:00.0
ang pupuntahan natin para dito.
