01:14.5
Sumulat ako dahil naisip ko na kung ibabahagi ko siguro ang nadaram akong lungkot sa inyo, baka sakaling mabawasan kahit konti
01:30.0
Nanganak ako sa ibang bansa
01:31.4
Sa loob na isang buwan at kalahati, solong-solo naming mag-asawa ang bagong silang naming anak
01:38.8
Saksi ako sa mga una niyang iyak at ngiti
01:43.4
Hindi ko malilimutan ang amoy gatas niyang mga pisngi
01:48.6
Napuyat ako sa kakaheles sa gabi, pero hindi ko alintana
01:54.2
Nagpapadede ako na madaling araw, pero kahit antok na antok, hindi ko na...
01:60.0
Nakakadama ng pagod
02:01.7
Paborito kong gawin ang paliguan siya at palitan ng diaper
02:07.7
Matapos ang isa't kalahating buwan, kinailangan namin siyang iuwi sa Pilipinas
02:14.4
Dahil mag-e-expire na ang newborn child visa niya
02:19.1
Ang sakit kasi pag-alis namin ng Pilipinas, hindi na namin siya kasama
02:25.1
Wala na siya sa kwarto gaya ng dati
02:30.0
Ang tanging na iwan ay yung mga newborn clothes niya at mga lampin sa cabinet
02:34.3
Salamat sa teknolohiya kasi nakikita ko siya sa CCTV
02:39.9
Hindi ko maiwasang maingit sa nag-aalaga sa kanya
02:44.9
Minsan naiisip ko, paglaki niya, magtatampo kaya siya dahil kinailangan ko siyang iwan
02:53.5
Sana maintindihan niya na nagsisikap kami ng papa niya
02:58.4
Para mabigyan siya ng mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga
02:60.0
kahit ang kapalit nito ay matinding pangungulila sa kanya
03:06.2
Kahit isang libong beses kakayanin naming magsakripisyo para sa kanya
03:12.7
Hindi kasi namin kayang makita na hindi namin na ibigay ang mga pangangailangan niya
03:20.2
Sa ngayon, yung unan niyang amoy gatas na hindi ko pa nilalabhan ang kayakap ko sa pagtulog
03:26.9
Katabi ko yung tablet kung saan nakikita ko niya ngunit
03:30.0
Nakita ko siya sa CCTV para nababantayan ko pa din siya kahit malayo ako.
03:36.1
Sa screen muna ng tablet ko siya hahawakan at hahagkan.
03:41.7
Araw-araw kong pipilite na hindi mahadlangan ng milya-milyang distansya ang pagiging ina ko sa kanya.
03:50.6
Salamat Nicole and Chris sa pagbasa ng sulat ko.
03:53.4
Isang mahigpit na yakap sa mga kapwa ko OFW moms na nangungulila sa kanilang mga anak.
04:02.5
Ang inyong tambalanista, Karen.
04:23.4
Hello sa'yo, Karen!
04:36.4
Feeling ko lang, whether nandyan ka o wala, magre-reklamo yung bata.
04:41.9
Tawag ko ha. Ako kasi ano eh, I would say na I'm a hands-on mom.
04:50.6
Kung hindi nagkasakit si Princess, malamang dumi.
04:53.4
Dumi-dede pa si Patapot hanggang 4 years old, feeling ko.
04:56.8
Kahit kumpleto niya mga ipin niya.
04:59.8
Yung asawa mo nga dumi-dede pa rin hanggang ngayon.
05:05.6
Yun pa bang 4 years old? Yun pa bang 5 years old?
05:08.7
Kailangan pa bang i-memorize yan? Basic!
05:12.3
Hindi nga issue yung pag-dede ng tatay. Anak pa ba?
05:17.9
Ay, ano bang dede sinasabi mo?
05:25.3
Hindi, I would say talaga na hands-on mom.
05:30.3
Kahit na may, kung makapagtrabaho ko minsan, parang minsan sinasabi niya,
05:36.0
alam mo kung rumakit ko, akala mo ang anak mo 15.
05:39.4
Sabi ko, hindi 15 ang anak ko, pero 15 kilos of rice salad everyday.
05:45.7
So, I mean, ito lang yung sasabihin ko sa'yo, Karen.
05:48.6
Parang whether you're here or you're not, kasi ikaw ay nasa OFW,
05:53.4
meron at meron silang sasabihin.
05:55.7
Kasi yun nga, as I was saying, I would say na very hands-on ako.
05:59.9
So, hindi man kasing hands-on, like nakita ko lahat kasi hindi naman ako stay-at-home mom,
06:06.0
pero I make sure that there is a balance ng time between work and family.
06:13.9
Pero kahit na ganon, na talagang effort na effort na talaga ako,
06:18.0
o kaya isang buong maghapon ko siyang kasama kahit wala kami ginagawa,
06:21.4
or yung mga ganon,
06:23.4
tininig pa rin ako na you don't have time for me.
06:26.3
May ganon pa rin.
06:27.6
Sabi ko sa'yo, dudukutin mo talaga yung mata ng anak mo.
06:31.5
So, ibig sabihin, parang,
06:34.0
kung ako nga na nandito lang eh,
06:36.9
hindi ko kailangan ng CCTV.
06:39.4
Lahat ng paghahatoon na pwedeng kasama ko sila, kasama ko sila.
06:42.4
Kaya minsan mahirap kami imbitahan sa party kasi apat kami agad.
06:46.9
Nakatumbas talaga.
06:47.8
Isang boost ng mga estudyante nagpipiltrip.
06:51.4
Kasi nga 15 kilos a day ang ano nila.
06:54.1
Ang kaya nilang tirahin.
06:55.2
So, parang, kung iimbitahan mo kami,
06:58.3
dapat, lalo na ngayong maliit pa sila ha,
07:01.2
nasa mindset nung mangiimbitan na malaki ang posibilidad
07:04.9
na pag hindi sinama yung mga anak or hindi invited,
07:08.4
hindi na pupunta yung magulang.
07:10.1
So, by two, kami magulang.
07:12.5
Or ako, by one, take three.
07:14.9
May kasamang tatay at dalawang anak.
07:18.5
Pero kahit na nga ganon kami,
07:20.7
may maririnig pa rin ako pa minsan-minsan na,
07:23.4
you promise, ganitetsuwa,
07:25.9
pero ganitetsuwa, hindi ka naman dumating.
07:28.2
O kaya, you promise na tutulungan mo ko sa ganito
07:32.7
at dadating ka sa ganitong oras,
07:34.4
pero hindi ka dumating.
07:35.8
So, parang, may mga times na parang gusto mo siyang sabunutan
07:38.7
kasi alam mo naman talagang in-effort mo.
07:42.3
Pero, pero, ang point ko lang, Karin,
07:45.0
parang, you're doing a good job.
07:48.1
Yung ginagawa mo para sa pamilya mo,
07:50.8
para mabigay yung pangangailangan nila,
07:53.4
ay sobrang good yun.
07:56.1
Even if it means sacrificing time,
07:58.7
actual na makapiling, makasama, ganon.
08:02.8
Walang magka-question sa iyong pagiging mother.
08:05.1
Ang point ko lang, kahit na nandito ka,
08:08.1
may mga ganyan pa rin.
08:09.1
O di okay na yun, nasa malayo ka,
08:10.6
pero ang ganda naman ang kitaan mo.
08:13.3
Buong ganaman yung pangangailangan na maibigay mo.
08:17.1
So, feeling ko ganon eh.
08:18.5
May ganyan talaga, bata eh.
08:20.0
So, kahit na wala ka o nandyan, may reklamo.
08:22.8
So, sinasabi ko lang ito,
08:24.2
kasi ako mismo nandito.
08:26.0
Pero may reklamo pa din.
08:27.5
So, kung nga liba magreklamo sa'yo,
08:29.6
parang huwag na masyadong sumamaan loob.
08:33.0
Eventually, they will grow up
08:34.4
and then they will understand.
08:36.8
Ah, kaya naman pala.
08:38.3
O di, wala nga akong nanay at tatay
08:40.2
na nakasama't kapiling,
08:41.8
pero sa'kin ang pinakabagandang rubber shoes.
08:46.2
Naamoy balikbayan.
08:49.5
Kasi galing sa stits.
08:54.4
Doon mo lang tingnan sa aspetong yun.
08:56.4
POV, and if you're not the only OFW mom,
09:00.1
napakarami po ninyo na tinitiis yun.
09:05.1
I used to be a product of ano,
09:10.6
Mahirap for the two of us.
09:12.7
For the three of us, actually.
09:14.5
Para sa tatay ko,
09:15.8
ako uniko iho pa ako.
09:17.4
Tapos, so taton lang kami sa pamilya,
09:20.9
Pero hiwa-hiwalay kami.
09:22.4
Bakit kami hiwala?
09:23.4
Kasi ako, nasa lola ko,
09:25.2
yung tatay ko nasa farm,
09:27.9
at yung mami ko nasa Singapore.
09:32.0
So, mahirap pa rin.
09:35.0
My mom left me when I was eight,
09:38.4
Nine, nine years old.
09:39.2
She went back home when I was 20.
09:44.8
may in-between na pagdating,
09:48.4
that's the time na nagkasakit ako.
09:49.9
Pero three weeks lang yun.
09:51.6
So, wala talagang,
09:52.5
bonding moment na nangyari.
09:53.9
At saka parang hindi mo na matandaan masyado.
09:55.9
At saka nasa hospital ako noon,
09:57.0
hindi naman kami nagpunta somewhere.
09:59.8
Kasi may sakit ka.
10:00.9
Kasi may sakit ako.
10:02.1
Sabagay, umuwi siya na nagdi-delirio
10:03.7
kasi wala siya masyadong,
10:04.6
wala ka masyadong memory.
10:06.6
So, mahaba talaga.
10:09.0
Tapos, nung huli ko nakita yung...
10:11.7
Tapos, 20 years old graduation ko
10:15.2
From hindi tule to tule.
10:16.9
O hindi tule to hindi pa rin tule at 20.
10:20.2
Huwag kang maingay.
10:21.2
O hindi, ibig sabihin,
10:22.4
ang daming nangyari noon ha
10:24.2
from 9 to 20 years old.
10:26.8
And feeling ko darating talaga yung time na
10:29.1
feeling ko lang naman ha,
10:31.4
yung mga bata parang may mga rebellious face
10:36.1
Kahit wala, hindi ka naman inaano
10:37.5
ng mga magulang mo,
10:39.5
Yung may pawalk out-walk out ka sa labas ng bahay,
10:42.5
matutulog ka sa bahay ng mga kaibigan mo.
10:44.7
Kunyari, maglalayas ka.
10:45.8
Kunyari, maglalayas.
10:46.8
May mga ganong attempt ka.
10:48.4
Nandun na naman sa kapit-bahay ko nung ari.
10:50.2
O, tapos alam mo, totoo yun.
10:52.8
Wala naman ginagawin masama sa'yo yung mga magulang mo.
10:54.9
Pero masama ang tingin mo sa kanila.
10:56.6
Tapos nag-rebelde ka
10:58.6
kasi mas feeling mo,
10:59.7
mas naiintindihan ka ng mga kaibigan mo.
11:03.5
So either nandyan yung nanay mo or wala,
11:05.6
may gano'ng face yung mga kabataan.
11:07.1
Pero there was a point
11:08.3
na nagkaroon ako ng deeper appreciation for my mom
11:11.5
kasi naiintindihan ko yung hirap na pinagdaanan niya.
11:14.2
Hindi ako naging OFW.
11:15.9
Pero naiintindihan ko yun nung lumaki na ako na
11:18.0
kung nahihirapan ako,
11:19.1
o nahihirapan din pala yung nanay ko.
11:21.0
Na nasa ibang bansa.
11:24.1
Yes, and yung reason, yung purpose,
11:26.7
bakit siya nandun sa ibang bansa
11:28.2
is actually an intention,
11:31.5
good intention para magkaroon ako
11:33.3
ng magandang kinabukas.
11:35.2
Hindi naman siya lumayo dahil maglalamyerda siya.
11:37.9
Dahil trip-trip niya lang, di ba?
11:39.2
O, magpa-picture sa Merlion.
11:40.9
Merlion, correct.
11:42.0
Gusto ko araw-araw kumakain ako ng laksa.
11:45.8
Gusto ko araw-araw.
11:47.4
Basta, yung mga gano'n.
11:49.9
Di ba, naiintindihan ko na ang intention niya
11:52.0
bakit siya umalis
11:53.0
ay para masustain yung mga pangangailangan ko.
11:57.2
So, ang sinasabi natin dito,
12:01.3
kung ginagawa mo ito para sa kapakana ng anak mo,
12:04.1
magagalit siya sa'yo at some point
12:05.5
kasi hindi niya naiintindihan yun.
12:07.8
Di ba, may mga sasabihin siya maganda,
12:09.3
hindi maganda tungkol sa'yo
12:11.1
kasi hindi niya rin naiintindihan yung sinasabi niya.
12:13.5
Pero, ito yung sinisigurado ko,
12:15.1
darating yung time
12:16.1
na pag nagkaroon,
12:17.4
nang mas malawak na perspective ang anak mo
12:20.5
habang siya ay lumalaki,
12:21.9
magkakaroon siya ng matinding appreciation sa'yo
12:26.1
Lalong-lalo na pag siya mismo naging magulang.
12:29.3
Mas talagang mayiintindihan mo lahat ng mga,
12:32.1
lahat ng mga paghihirap at pangaral
12:35.0
ng mga magulang mo
12:36.2
na dati hindi mo naiintindihan.
12:38.6
Nung naging magulang ka na,
12:39.7
ay, o nga no, tama pala siya.
12:42.6
She was right all along, di ba?
12:47.4
hirap na hirap siya talaga.
12:49.4
Hirap na hirap siya talaga.
12:52.0
Ikaw mismo, Karen,
12:52.9
hirap na hirap ka talaga.
12:56.5
dadaloy din ang ligaya.
12:58.9
Kailan nag-decide yung mom mo
13:01.1
To stay for good?
13:02.4
Nung nakagraduate ka na.
13:03.4
Nung nakagraduate na.
13:04.2
Kasi piling niya wala na akong responsibility.
13:06.2
Anak, malaki ka na.
13:07.2
Kaya mo na buhay mo, ha?
13:08.3
Dapat-dapat kaya mo na.
13:11.3
So, dumating din naman yung time na...
13:14.2
Na babalik ka rin sa anak mo
13:16.3
at magkakapiling kayo.
13:18.5
Basta ang importantisyo,
13:19.9
kung gusto nyo mas mapabilis,
13:22.1
Dahil hindi lang ikaw,
13:24.1
kundi pati yung asawa mo,
13:26.2
So, dalawa kayong double income,
13:32.2
So, kung gusto nyo mas mapabilis
13:35.5
mas stricto kayo sa finances
13:38.9
kung paano nyo hahawakan.
13:41.1
Huwag kayong basta padala ng padala
13:43.0
dun sa mga kamag-anak
13:44.0
na hindi kayo sure
13:44.8
na wala naman silang pakinabang.
13:46.8
Tsaka di kayo sure
13:47.8
kung tinatayo talaga
13:48.8
yung pinapatay yung bahay kuno-kuno.
13:52.1
So, aayusin nyo yan
13:54.1
para mas mabilis kayong makauwi.
13:58.2
yung experience ni Nicole
13:59.4
sa kanyang anak na si Princess.
14:01.6
Yung mga oras na sumasagot siya sayo.
14:04.9
Yun yung moment na hindi rin alam
14:06.7
nung bata yung sinasabi niya eh.
14:08.4
Maaaring nakopy niya lang kasi yun.
14:10.6
Napanood niya sa TV
14:12.2
or nakuha niya somewhere
14:14.0
yung ganun klase ng behavior
14:16.5
na pala at minsan sumasagot-sagot.
14:19.1
Alam mo ko saan niya napanood yan.
14:20.4
Ramdam ko talaga.
14:21.5
Alam mo yung mga Dharman videos.
14:23.8
Doon sa mga Dharman videos,
14:25.5
madaming mga parents ang alam yan eh.
14:28.4
ang tinuturo niya talaga
14:29.9
mga life lessons.
14:33.1
para makaturo ng lessons,
14:35.3
Dapat alam mo din yung mga maling behavior.
14:37.8
Doon nalang nakukuha.
14:39.7
Hindi nalang napipick up yung ibang lesson.
14:41.6
Nalang napipick up nalang
14:42.4
yung sama ng ugali
14:44.1
Kasi sila yung cool yun eh.
14:44.7
Lalo na kung alabawa
14:46.8
So may ganon na parang
14:49.3
tapos ganon umasta sa nanay.
14:50.6
Pero ang point nung video is
14:52.3
hindi ka dapat maganon.
14:53.6
Hindi ka dapat magsinungaling sa parents
14:55.6
kasi ito yung mga mangyayari.
14:57.2
Pero yung mga tinuturo,
14:59.2
na kunwari sakit-sakitan
15:00.6
para hindi magpumanta sa classroom.
15:05.1
Memorize na natin yung mga ganyan.
15:06.5
Tama ka doon sa sinabi mo
15:08.2
they don't actually mean
15:09.7
every single word
15:14.3
wala ka namang oras para sa akin.
15:16.8
Maaaring nakopy niya lang yun.
15:19.8
maaaring din totoo.
15:21.2
Pero tayong mga magulang
15:22.4
minsan huwag natin
15:23.0
hindi naman sa hindi seryoso.
15:25.2
Kung bagay huwag nalang tayong
15:26.5
masaktan ng loob,
15:27.3
panghinaan ng loob na grabe.
15:29.0
Nakaka-guilty naman yung sinabi
15:30.5
sa akin ng anak ko.
15:31.8
Kung alam mo naman sa sarili mo
15:32.7
hindi mo naman talaga ginagaw
15:34.1
or wala kang intensyon na
15:35.4
to abandon your kid.
15:36.7
Abandon your kid.
15:37.2
At saka alam mo naman yan
15:39.4
kung talagang inaalagaan mo naman
15:41.4
may mga lapses lang talaga.
15:45.0
So nandito sila sa office.
15:46.8
bitaw ng mga anak mo.
15:49.3
E di ang oras natin
15:51.6
So bago magumpisa yung tambalan,
15:54.7
before you left the house?
15:58.1
syempre pag nagtambalan,
15:59.4
dire-direcho na to
16:00.1
hanggang alas dos, partner.
16:01.8
So bumalik na ko sa kanila
16:04.4
Hindi ba pala sila kumain?
16:10.0
yung pagsumbat nila,
16:11.6
hindi ko sila pinakain,
16:13.8
akala mo hindi malaki yung chanya?
16:18.9
Akala mo ginutom ng isang linggo?
16:22.4
hindi nila sasamahing loob ko.
16:23.8
Medyo mali din naman ako
16:24.7
sa part na yun, di ba?
16:32.5
Kailangan pa bang
