00:34.3
Yun pala ay may iaalok siyang negosyo sa'yo.
00:37.8
Medyo nalungkot ka pero di mo ito ipinapakita.
00:41.0
Maya-maya pa, ay agad ka naman niyang nakumbinseng magnegosyo dahil sa laki ng pwede mong kitain.
00:48.0
Sinamahan ka niya sa ATM para makapag-withdraw ng pera pang invest.
00:52.4
Dahil sinabi niya sa'yo na mahalaga ang bawat oras sa pagninegosyo.
00:56.0
Habang nagwi-withdraw ka,
00:57.3
ay bigla ka nalang napaisip kung isa ba itong scam o isang Pyramid Scheme.
01:03.2
Sa video nito, pag-uusapan natin kung paano nga ba malalaman kung isang Pyramid Scheme ang isang negosyo
01:09.2
at paano ka makakaiwas dito.
01:12.3
Una sa lahat, pag-usapan muna natin kung ano nga ba ang Pyramid Scheme.
01:16.4
Ang Pyramid Scheme ay isang uri ng scam kung saan bawat nagbabayad na miyembro ay kailangang mag-recruit ng panibagong mga miyembro.
01:24.1
Kikita ka mula sa perang ibibigay ng mga panibagong miyembro.
01:27.3
Habang kikita naman sila, kapag sila naman ang nakarecruit ng mga bago.
01:31.9
Marami ng Pyramid Scheme na isinagawa sa kasaysayan.
01:35.4
Pero ang pinakamagandang halimbawa dito ay ang ginawa ng Vema Nutrition.
01:39.8
Nagsimula ito sa simpleng offer lamang ng kumpanya.
01:42.8
Pwedeng sumali ang kahit sino man, basta bibili ka ng products at magre-recruit ka ng bagong mga miyembro.
01:49.1
Agad itong lumago at halos umabot sa 30,000 new members ang nare-recruit ng kumpanya buwan-buwan.
01:55.1
Noong 2013, umabot pa nga sa 221 million ang revenue ng kumpanya.
02:01.0
Yun nga lang, ang hindi alam ng marami, maraming panibagong miyembro ang nalugi sa pagsali nila.
02:07.3
Ayon sa datos, 80% ng mga miyembro ng kumpanya ay kumita ng mas maliit pa kaysa sa kanilang nilabas na pera.
02:14.4
Kahit nagpanggap ang kumpanya bilang isang legal na business, di nagtagal ay nahuli rin ito
02:19.8
at noong 2015, hinatulan sila ng korte bilang Pyramid Scheme
02:24.2
at pinagbayad ng $238 million para sa kanilang mga ginawa.
02:29.6
May mga nagkakapera sa Pyramid Scheme at ito ang rason kung bakit marami ang nagsasagawa ng scam na ito.
02:36.2
Pero habang tumatagal at mas dumadami ang mga miyembro, mas nahihirapan na rin itong kumita at makarecruit.
02:42.4
At yun ay dahil ang pagdami ng mga miyembro ay eksponensyal.
02:47.1
Halimbawa, kung magre-recruit ka ng limang tao, dapat ay makakuha sila ng 25 na panibagong miyembro.
02:53.2
Ang 25 na yan ay dapat makakuha ng 125 members.
02:58.3
Pagdating sa pang-anim na recruitment level, kailangan nang makakuha ng panibagong mga miyembro ang 15,625 na recruit.
03:06.3
At lalaki ito ng lalaki hanggang sa mauubos na ang mga taong gustong sumali.
03:11.6
Pag nangyari iyon, wala nang perang papasok sa grupo.
03:15.4
Ito ang rason kung bakit iligal ang Pyramid Scheme.
03:18.9
Ngayong alam mo na kung ano ito, paano mo nga ba ito may iwasan?
03:22.3
Uy pre, kumusta ka na? May bago ako nang diskubrin na negosyo pre.
03:27.4
Sobrang dali lang kumita. Kailangan mo lang maglabas ng kunting pera at tutubo yan.
03:32.0
Matapos ang ilang linggo o buwan, kahit wala kang gagawin. Easy money ito pre.
03:37.4
Isa sa pinakamalinaw na red flag sa Pyramid Scheme ay pag narinig mo na ang easy money.
03:44.6
Marahil nakarinig ka na nito mula sa kakilala mo o para sa iba, mula sa pamilya pa nga.
03:49.9
Yung tipong magbibigay ka lang ng pera.
03:52.3
Tapos kahit wala kang gagawin ay tutubo yung pera mo.
03:56.2
Ang ganda pakinggan diba? Pero kung narinig mo yan, alam mo na na posible itong Pyramid Scheme.
04:02.2
Maraming Pyramid Schemes ang nagpapanggap na investment business.
04:06.1
Sinasabihan ka ng recruiter na ang perang nilabas mo ay ini-invest sa ilan pang businesses at makakatanggap ka ng return on investment.
04:14.8
Siyempre, naniniwala ka naman dahil bumabalik ang pera mo.
04:19.1
Easy money nga diba?
04:20.0
Kaya dapat talagang magingat dahil wala namang easy money ngayon na legal.
04:25.8
Isa pang pagdududahan mo sa mga business na nagpapanggap na investment fund ay kung pinangakuan ka ng recruiter na malaki ang returns at mabilis mo itong matatanggap.
04:35.5
Kung ganito ang sinasabi ng mga recruiter, malaki ang posibilidad na ang perang binibigay sayo ay hindi mula sa investment returns kundi mula sa mga bagong miyembro na sumasali.
04:46.1
Kadalasan sa mga Pyramid Schemes ay may product o service na binibenta.
04:50.0
Pero hindi mo ito nakikita o hindi binibigay sayo.
04:54.0
Alam mo lang na may product o service dahil sinabi ito sayo ng recruiter.
04:58.2
Madalas ay ang mga product na sinasabi nila ay complicated o walang tamang presyo.
05:03.1
Siyempre, maraming mga Pyramid Schemes ang pumipili ng products na maganda pakinggan.
05:08.2
Katulad ng Vema, diba?
05:10.2
Sa sobrang ganda pakinggan, talagang makukumbinsi ka na legit ang business kahit hindi mo pa naman nakita ang mga products nito.
05:17.3
Siyempre, may ilang Pyramid Schemes din na sinabi nila na maganda pakinggan.
05:20.0
Nakakaduda ito kung hindi mo alam kung paano isinasagawa ang services na ito o hindi mo pa ito nakita.
05:28.4
Kung may product man na nilalabas ang mga schemes na ito, ito ay dahil nagpapanggap sila bilang isang legit na multi-level marketing business o MLM.
05:37.2
Ang MLM ay isang uri ng strategy na ginagamit ng mga direct sales company upang magbenta ng products at services.
05:44.3
Nagbibenta ang mga members ng mga produkto habang nagre-recruit din ang mga bagong members.
05:50.0
parang katulad lang ito ng Pyramid Scheme.
05:52.4
Pero ano nga ba ang mga pinagkaiba ng MLM at Pyramid Scheme?
05:57.1
Unang-una, sa Pyramid Scheme, kailangan mong maglabas ng pera para makapagsimulang magbenta ng products.
06:03.3
Sa madaling salita, pinapaniwala nila ang mga membro na ang pera ay para bilhin ang mga produkto.
06:08.7
Siyempre, alam na natin na binibigay ang perang ito sa mga lumang membro.
06:12.7
Isang bagay na mangyayari rin sa'yo kapag may mga bago na namang na-recruit.
06:18.6
marami sa mga business na ito,
06:20.0
ay hindi mo kailangang maglabas ng pera para makapagbenta ng products.
06:24.0
Ibibigay lang ito sa'yo at ikaw na ang bahala.
06:27.0
Kapag naging membro ka, pwede ka nang magbenta.
06:30.0
Ito ay dahil dito nang gagaling ang kikitain mo.
06:33.0
Isa rin pagkakaiba ay ang tila-komplikadong sistema ng komisyon na matatanggap mo sa Pyramid Schemes.
06:40.0
Sasabihan ka lang ng mga recruiters ng mga mabulaklak na salita na hindi mo naiintindihan dahil sa totoo ay ang komisyon mo ay nakadepende sa mga bagay.
06:50.0
Sa kabilang banda, sa MLM, lahat ng komisyon o kinikita ng mga miyembro ay mula sa pagbibenta nila ng products at services.
06:59.0
Magkaiba rin ang fokus ng MLM at Pyramid Scheme.
07:03.0
Malalaman mo kapag Pyramid Scheme dahil ang pinakamahalagang bagay sa negosyo ay ang recruitment.
07:08.0
Sasabihan ka ng recruiter na bahala na ang services saka products basta't may makukuha kang bagong miyembro.
07:15.0
Siyempre, doon kumikita ang scheme.
07:18.0
Sa MLM naman, talagang makikita ang mga mabagay.
07:19.0
Sa MLM naman, talagang nakapokus ito sa pagbibenta ng products o services.
07:24.0
Gayunpaman, hindi lang sa MLM nagtatago ang mga Pyramid Schemes.
07:28.0
Marami sa mga Pyramid Scheme ay nagpapanggap na isang legit na negosyo at madalas pa sa mga ito ay may business permit na ipinapakita sa iyo.
07:37.0
Ngunit ito ay pang front lamang upang palabasin na isa silang lehitimong negosyo.
07:42.0
Ang ilan sa mga ito ay kunwaring car financing, dropshipping, at kung ano-ano pa.
07:48.0
Isa pang malaking red flag na posibleng Pyramid Scheme ang pinasukan mo ay ang kawalan ng records ng kumpanya kung paano ito kumikita ng pera.
07:57.0
Siyempre, bilang isang miyembro o investor ng isang legit na negosyo, may karapatan kang tingnan ang mga documents ng kumpanya na tulad ng financial statement na inaudit ng isang CPA o Monthly or Yearly Earnings.
08:10.0
Kung ang pinasukan mo ay walang mga dokumentong ganito o meron pero hindi ipinapakita sa iyo, mag-isip-isip ka na.
08:17.0
Sa katunayan, katalasan pa nga sa Pyramid Schemes ay hindi talaga pwedeng magtanong ang mga bagong miyembro.
08:23.0
Sinasabihan lang sila na magtiwalang tutubo yung perang nilabas mo.
08:27.0
Siyempre, sa dami ng tanong mo, baka mahuli mo pa na scam lang talaga lahat.
08:33.0
Sa panahon ngayon, marami ng Pyramid Schemes na lagganap kung saan saan.
08:38.0
Kaya naman, ilan lang ito sa mga bagay na dapat mong tandaan para hindi maging biktima nito.
08:44.0
May iba ka pa bang alam na senyales na Pyramid Schemes?
08:46.0
Ang isang negosyo? I-comment sa baba!
