00:51.4
Maging alerto, huwag magpabudol.
00:55.3
Maging budol alert.
00:58.6
Ano ang mga red flag na dapat bantayan para hindi ka magayuma ng mga mabubudol?
01:06.4
Matutong makiramdam at huwag maging nanchalant.
01:11.8
Magkaroon ka ng pakialam dahil baka ikaw na ang next target.
01:17.3
Kaya dapat laging budol alert.
01:21.4
Ito Dave, balita ako ang budol na report mo eh tungkol sa mga manliligaw na mabubudol.
01:43.2
Matanong muna kita, ikaw ba, paano ka ba nanligaw sa girlfriend mo?
01:47.8
Luchi Mix yung ginawa nating discarded.
01:52.6
Bukod sa pumunta tayo sa bahay nila, nagpakita sa pamilya,
01:55.4
siyempre sinabayan natin ang text yan at saka tinaddad natin sa messenger.
02:00.1
Mas marami siguro yung text mo at saka messenger mo, no?
02:03.3
Kasi sa panahon ngayon, Luchi, talagang messenger at saka softbed na talaga yung ligawan eh.
02:08.7
Kaya lang, ang nangyayari rin, hindi mo talaga nakikilala yung manliligaw mo, tama ba?
02:14.6
Yun na nga, Luchi, ito na yung ginagawa ng mga mabubudol.
02:18.3
Nagpapanggap ng manliligaw pero ang target talaga, hut-hutan.
02:21.3
Hut-hutan ka ng pera.
02:30.1
Magaan kausap at disente ang itsura.
02:33.1
Yan ang mga dahilan kung bakit unti-unting nahulog ang loob ng psychology graduate na si Pam
02:38.2
sa lalaking nakilala niya online.
02:41.0
Pero hindi niya inakala na ang relasyong nagsimula sa simpleng palitan ng mensahe
02:45.0
mauwi sa pambubudol ng umano'y Facebook swindler na kinilala niyang si Carl Adrian.
02:51.3
September 28, 2023, nang bigla na lang makatanggap ng mensahe si Pam mula kay Carl Adrian.
03:03.6
Nag-message siya sa akin sa messenger about sa picture na pinost ko na feeling ko nakita niya doon sa isang travel group.
03:13.1
Ano ba yung approach niya friend, diba?
03:15.8
Actually, tinanong niya lang ako kung hindi ba edited yung picture na pinost ko.
03:21.3
Ngunang palitan ng mensahe na yan, nagtuloy-tuloy pa ang pag-uusap ni na Pam at Carl Adrian sa mga sumunod na araw.
03:28.0
Good luck and ay ingat pag-uwi. Nagkukwento na rin siya. Nagkukwento din ako. Not very personal naman pero nandun na yung flow na friendly talaga yung approach niya.
03:40.1
Aminado si Pam na gumaan agad ang loob niya kay Carl Adrian lalo pat ni Yaya na siya agad nitong mag-travel.
03:46.8
Pero hindi pa man nakikita ng personal, money down daw agad na si kuya.
03:50.9
Sabi niya, sagot niya lahat pero hinihingihan niya ako ng at least 1,000 pesos pero hindi ako nagbigay sa kanya.
03:57.5
Bakit siya humihingi ng 1,000 pesos?
03:59.3
Sabi niya para hindi daw lumabas na parang sagot niya yung all expenses. Kumbaga para may ambag ako.
04:06.4
Ipinagkibit-balikat lang ito ni Pam lalo't mukha naman daw may disenting pinagkakitaan si Carl Adrian. Base na rin sa mga kwento nito sa chat.
04:14.8
Paano daw yung trabaho niya? Ano yung background niya?
04:16.8
Nami-mention na niya na may mga business siya na...
04:20.9
...ini-invest. So wala siyang mini-mention na work talaga. Puro business.
04:26.3
Every time naman na magmi-message siya sa akin, parang sasabihin niya na, oh kakatapos ko lang ng meeting with ganito, ganyan.
04:33.5
Wala pang isang buwan wala na una silang mag-usap. Sinorpresa ni Carl Adrian si Pam at bumisita sa bahay nila sa Cavite.
04:41.0
Ano yun? Yung na-break yung walls ko when it comes to yung boundaries. So doon nag-start.
04:47.4
Anong nakita mo sa behavior niya noong first time kayo nagkita?
04:50.9
I would say na light kind of person siya. Wala kang makikita talagang kahit na anong negative sa kanya.
04:57.3
Very approachable naman siya and palangiti.
05:04.7
Na silayan sa di inaasa ang pagkakataon, lumapit ng biglaan para bang nagkataon.
05:11.0
Nakitulog na kasi si Carl Adrian sa bahay nila at iyon na ang naging simula ng ilang buwang paglilive-in nila.
05:17.0
Ito yung bahay nila Pam kung saan nakitira si Carl Adrian ng halos limang buwan.
05:20.9
Bukod sa libring pagkain, libre din niya na nagagamit itong mga appliances dito na parang parte na rin siya ng pamilya.
05:28.2
Boodle alert! Mahusay sa manipulation.
05:31.3
Iyan ang karaniwang profile ng mga catfish o yung mga nagpapanggap sa social media.
05:36.6
Pinag-aaralan nila ang kanilang target para makabuo ng adaptive profile o katauhang magugustuhan ng mga mabibiktima.
05:44.7
Sabi nga sa linya ng isang sikat na kanta ngayon,
05:47.2
Bawat araw mas sumasaya.
05:50.9
Ang kaso, hindi na tumugma ang lyrics bigla.
05:54.9
Hindi na kasi nawala ang pangamba ni Pam kapag kapiling si Carl Adrian.
05:59.2
Yung malalaking amounts, na-discover niya na malaki yung parang credit limit ko sa GCash.
06:07.6
Nung nilabas niya, sabi na sige labas natin, babayaran naman yan eh.
06:10.7
Nag-yes ako kasi that time nasa grocery kami,
06:13.8
hindi ko alam na account ko pala yung gagamitin namin for paying almost 10,000.
06:19.3
Hindi naman kami nag-grocery ng ganun.
06:20.9
Walang kalalaki eh, kasi sobra-sobra yung amount na yun for persons dito sa bahay.
06:30.5
Nabulag na nga ba sa pag-ibig si Pam?
06:33.1
Hindi kasi niya nakita ang mga red flag sa karelasyong si Carl Adrian.
06:37.6
Nakita niya na meron akong home credit.
06:41.1
Kasi tinanong niya ako na paano mo, paano ka nakakapaglabas ng mga gadgets?
06:45.9
Sabi ko, ipit ako pag wala talaga, I use home credit.
06:50.9
Sabi niya, ah may ano ka pala, may home credit loan ka pala, ganyan-ganyan.
06:55.6
Ano daw gusto niyang bilhin sana?
06:58.2
Actually, ang una namin nilabas doon is cash loan.
07:00.6
So, sabi ko, bakit tayo maglalabas ng pera na wala naman tayong pagagamitan?
07:05.9
Una, ayaw ko talagang ilabas.
07:08.0
Hanggang sa na-push niya ako na, nilabas natin, mababayaran naman yan eh.
07:13.6
Nang masagad ang credit limit ni Pam sa mga online loan app,
07:17.7
nahututan naman daw ni Carl Adrian ng 35,000 pesos.
07:20.9
Ang nakababat ng kapatid ni Pam na si Ali.
07:23.9
Nag-uusap lang kami na yung sister ko gusto niyang magpa-install ng aircon.
07:30.3
And then, sabi ko, yun din ang plan ko pero wala pa akong hawak na pera talaga.
07:35.3
So, parang dili-delay ko yung pagpa-install ng aircon sa kwarto.
07:40.9
And sabi niya, sige sabihin mo sa kapatid mo na tayo nang bahala maghanap ng supplier.
07:46.3
Ako naman, dahil nga, kumbaga may tiwala eh.
07:51.7
Kinonvince ko rin yung kapatid ko na, sige, ano na, kami nang bahala maghanap.
07:56.8
Naging pa-main character si Carl Adrian sa pagbili ng dalawang unit ng aircon para sa bahay ng pamilya ni Pam.
08:02.8
Pero ang naging palaging bukang bibig daw niya, mahal.
08:06.3
Wala namang na-install. Puro pa-survey lang sa bahay. Tatlong supplier ang pumunta.
08:10.6
Sabi niya lang, itong supplier na ito, mahal daw yung copper tubing na sinisingil sa amin.
08:17.5
Naggalit na talaga ako sa kanya na nakikita ko na,
08:20.4
nagpo-frustrate yung parents ko kasi nga, alam mo, may hawak na pera, nailabas na yung pera.
08:25.5
Tapos kailangan na ng kapatid ko yung aircon.
08:28.1
Natanong mo ba kung saan yung pera?
08:30.4
Actually, sinabihan ko siya noon na, kung wala kang pera, sabihin mo lang sa akin,
08:35.2
para yung kay Ali na lang, sa kapatid ko, na lang yung ipainstall.
08:41.4
At sabi niya, hindi, ano, ganito, lalabas na lang tayo, mag-withdraw tayo.
08:46.9
Siya lang, kapag aalis na kami, lagi na sabihin na nakakatama.
08:58.4
February 27, 2024, nang magpaalam si Carl Adrian na pupunta sa Pampanga dahil mayaayusin daw siya sa negosyo niya.
09:07.7
Pero nang ghost na pala siya sa pamilya ni Pam, mas masakit pa sa napastid ang mga natuklas na ni Pam kay Carl Adrian.
09:15.0
Natataka din ako kasi bakit yung Facebook niya, it looks empty.
09:20.3
friends, I mean, hindi naman nakalock yung profile, pero walang friends, walang cover photos, walang any posts na gano'n.
09:29.1
Pero, every time naman na magpapakita siya sa akin na may binabrowse siya sa Facebook, nakikita ko naman na meron siyang account.
09:38.0
Paano humantong sa puntong nalaman yung scammer siya?
09:42.8
Nag-message yung kapatid ko, telling me na, nakausap ko na daw ba si Adrian regarding dun sa pera.
09:50.3
Kaya niya na hindi pa nga nababalik kasi marami na nga, pending na nga din yung credit card bill niya, hindi pa niya nababayaran and she would be using it for travel sana.
09:60.0
Pag uwi ko, sinabi niya sa akin, kasi nakita ko tong post, basahin mo na lang.
10:06.4
So, nung nabasa ko, oh my God, ito na yung hinahanap kong information.
10:10.8
Nung binasa ko, talagang nakita ko yung kung paano niya ginawa sa akin is gano'n din pala yung scheme niya sa ibang tao na either business proposal, travel, tapos siyempre pagbabae, he would get into relationship with that person.
10:39.5
Natuklas ng panipam.
10:40.8
Ang group chat ng mahigit sampung babaeng na paibig at na-biktima raw ni Carl Adrian.
10:46.1
Saksak puso, tulo ang dugo.
10:48.4
Ang akala niyang forever, yun daw pala, scammer.
10:52.4
Ano ba yung nangyayari or anong ba ang gagawin ko sa pera na wala na sa akin.
10:57.2
Kasi mabot na siya ng almost 200,000.
11:00.3
Yung iba talagang malalaki pa, tapos mga pambayad sa kondo, naitakbo niya.
11:05.0
At parang ang naaalala ko is nagamit yata sa sugal.
11:10.8
Ano kasi siya, may mga parang online na betting sa GCash.
11:17.1
Through GCash, magagamit mo siya.
11:19.0
Yun yung mga alam ko lang na tinatayaan niya, pero not in a bigger scale.
11:26.3
Umabot sa mahigit 142,000 pesos ang natangay ni Carl Adrian mula sa iba't ibang credit account ni Pam.
11:33.9
Sobrang sakit kasi yung pera dapat na ilabas niya is for my business ideas.
11:40.8
Na dapat i-invest ko din sa mga business ko with my friends.
11:46.0
Plus, minention ko naman sa kanya na it's also allotted para sa medical needs ng papa ko.
11:53.6
Hindi siya na-consent siya nung sinabi ko sa kanya wala kaming pambili ng gamot.
11:57.5
Hindi ko nga nakikitang may grocery dito sa bahay. Wala.
12:01.5
Hindi raw alam ni Pam ngayon kung paano babayaran ang mga utang na may lumalagong interest.
12:07.5
Sa kalagitnaan nga ng pag-uusap namin ni Pam,
12:10.8
kanang tawag ang natatanggap niya mula sa mga naniningil sa kanya.
12:14.7
May tumutulong na po ba?
12:16.0
Sa akin yun, home credit yun.
12:18.3
Ang kwartong ito raw, ang naging saksi sa lifestyle ng tinaguriang Facebook swindler.
12:23.4
Habang nandito yung Carl Adrian, anong mga pinagkakabala niya sa phones ba niya, sa laptop?
12:27.6
Ay, phone lang naman yung meron siya. Dalawa yung phone niya.
12:30.5
Minsan nagbe-betting pa siya sa mga sports, ganun.
12:34.2
Manonood siya talaga hanggang madaling araw, tapos tataya siya.
12:37.7
Pero feeling ko, matagal na siyang nalulunyan.
12:40.8
Tulong sa satsugal.
12:42.5
Kasi parang hindi niya first time yung ganun eh.
12:45.1
Tiwala siya masyado sa perang nilalabas niya.
12:47.7
Alam niya kung paano din lalaroin yung mga bets.
12:50.6
Nandito pa nga ang ilang branded na damit at gamit ni Carl Adrian.
12:54.3
Ipinamigay na raw ni Pam ang iba para naman makaganti kahit paano.
12:58.8
Dito din sa kwartong ito, yung sinasabi mo kanina, na inaakitan mo pa siya ng pagkain?
13:03.7
Oo, ganun siya. Katamad.
13:06.4
Parang siya pa yung magsasabi sa akin, hindi, dito na lang tayo kumain.
13:10.8
Kumain talaga sa baba kasabay yung family. Pero siya, kaya talaga.
13:14.7
Hindi nakahilata siya dito, tapos pipigyan mo na lang siya ng pagkain.
13:17.5
Oo, pag aakit, pag bababa ako, makikiusap ako sa akin na baka pwedeng ko naman yung kumuha ng iba sa baba.
13:22.8
Sabi niya, hindi, ikaw na.
13:27.6
Hindi na bago ang naranasan ni Pam.
13:30.0
Istilo raw talaga ng mga mambubudol na maghanap ng target online
13:34.1
basis sa mga pinupost nila sa social media.
13:37.2
Dito na nila susubukang kunin ang loob ng biktima.
13:39.7
They know that you have money, they know that you have connections and they'll meet you to the end of your pocket.
13:46.7
Siyempre ikaw naman, nasisira na ulo mo kasi in love ka eh, di ba?
13:51.7
Bigay ka naman ng bigay, bunot ka naman ng bunot.
13:54.7
Most of our victims sa age bracket na yan are supposedly women na matalino or marami na experience.
14:01.7
But, you know, sometimes when the heart ang tinarget, they forget about the money.
14:09.7
Reality, they forget about the norms.
14:14.0
Ano ba tama? At ano ang mali?
14:18.5
Masakit man ang pinagdaraanan, hindi nag-autobilis si Pam na i-report sa mga polis si Carl Adrian.
14:25.7
Ini-encourage na ako ng PNP na kausapin pa rin siya, i-motivate na umuwi para sa entrapment.
14:32.8
Pero wala eh, talagang ang galing niya talagang magpalusot.
14:39.7
Nag-raise ako ng awareness for it kasi hindi lang ako yung magiging last victim niya.
14:44.4
And I believe na meron na siyang nabibictim ako ulit ngayon.
14:48.4
Umaasa na lang daw si Pam at ang pamilya niya na wala ng ibang babae ma-attach sa pangalang Carl Adrian.
14:58.3
Susunod sa Boodle Alert.
15:00.7
Ah, s*** man, bakit ba ito laman itong yuk na to?
15:04.3
Pagbukas ko wet wipes, yun laman.
15:07.7
Ilang mahilig mag-aaral.
15:09.7
Add to cart na biktima ng Parcel Scam.
15:25.0
Shaila, ikaw ba mahilig mag-shopping online?
15:27.8
Ay, naku, mahilig talaga actually.
15:29.3
Lalo yung mga damet, sapatos.
15:31.1
Ako rin. Kasi napaka-convenient, diba?
15:34.0
Parang alam mo na ako nung in-order mo, tapos hindi ka na magda-drive sa mall.
15:39.7
In two days, andyan na yung in-order mo. Ang bilis.
15:42.9
Tama ka dyan, Luchino. Pero ang problema, pugad din yan ang mambubudol.
15:47.1
Yung mga nakausap ko nga, mga mamahaling items pa yung binili tulad ng grinder, saka cellphone.
15:53.1
Pati sila, naloko pa.
15:55.7
Ang napunta sa kanila kasi, bato pa.
15:58.6
Anong bato? Bato talaga?
16:00.4
Bato, kasi syempre pag kinapa mo, mabigat, matigas.
16:04.2
Pagbukas nila ng parcel, ayun, naloko na sila.
16:09.7
Halos lahat ng kailangan natin sa pang-araw-araw, mabibili na ngayon online.
16:20.3
Hindi ka na kasi ma-hassle at ilang pindot lang ang kailangan.
16:24.4
Tulad na lang ng nakilala kong raketerang nanay, na pati gamit na mga anak niya sa eskwela,
16:29.8
chine-checkout niya online.
16:31.7
Yung sa schooling po nung dalawa, kailangan may gadget sila.
16:35.6
Kasi last time, pandemic, kailangan talaga sa online.
16:39.7
Mag-order, bawal lumabas.
16:43.4
Tapos, kailangan din po namin talaga sa online para mas safe din yung mga bata.
16:49.7
Kasi bawal magkasakit, mas magastos.
16:53.5
Matagal na raw humihirit ng bagong smartphone ang 14-anyos na panganay ni Angel na si Daniel.
16:59.8
Para sana sa online schooling niya.
17:02.5
Kailangan pa raw kasing magsalita ni na Daniel at ang bunso niyang kapatid sa paghiram ng gadget sa kanilang magulang.
17:09.7
Kalaunan, nakaipon si Daniel ng 7,000 pesos mula sa baon at sa pagtitinda ng mane sa mga kaklase niya.
17:21.6
Ito ang ginamit ni Daniel para makabili ng second-hand na smartphone sa Facebook Marketplace.
17:28.0
Kasi nga, nung una, sabi ko, okay lang mahal basta may quality, basta meron din pambili.
17:39.7
Hindi pa man dumarating ang in-order na gadget, kinukulit na raw ng delivery rider si na Angel na magpadala ng 4,000 pesos na down payment.
17:50.9
Nag-abon na raw kasi ang rider para ibayad sa seller na nakarehistro sa Facebook sa pangalang Mary Jane Torregosa.
17:58.9
Aminado si Angel na kinutuba na siyang budol ito, lalo't hindi verified ang e-wallet number na ibinigay ng online seller.
18:09.7
Kako kulit nung anak namin, yung ama nasa trabaho, hindi alam.
18:17.8
Tapos sabi ko, anak bahala ka ha, ayaw akong pindutin pero gusto mo.
18:23.2
Kaya yun, nung ano na namin, bigla siyang binlock.
18:30.5
Natangay ang 4,000 pisong pinag-ipunan ni Daniel.
18:34.8
Gano'n na nga lang daw ang naramdamang awa ni Angel para sa anak.
18:39.7
Paano yan, hiraman na naman uli kami nung kapatid ko dun sa cellphone.
18:43.8
Tahimik na siya, parang laging tahimik na ito lala.
18:48.9
Kaya sabi ko ito, nadala siguro ito, nagkapobya.
18:52.3
Eh siguro pag nabilang ko ito ng maayos-ayos, okay na sa kanya yun.
18:57.7
Siyempo namang nakakita si Angel ng Facebook ad ng isang mini laptop na binibenta ng kumpanyang Tektronix.
19:05.1
Mumurahin lang pero mukha naman daw pwedeng magamit ng mga anak niya pansamantala.
19:09.7
Ito siguro legit to, kasi mga Amerikano yung pinapanood namin.
19:15.0
Tapos, di, sabi ko, ito na kaya, matutuwa yun, mukha na mga iPhone, kasi mini laptop na mukhang cellphone.
19:22.6
Na ano ko kasi, nararamdaman ko, need talaga nila, tinetext ako ng teacher eh.
19:28.0
Hindi nakakagawa po anak niyo, kasi ganyan, ganyan, wala raw siyang cellphone.
19:32.1
Cash on Delivery o COD ulit ang piniling mode of payment ni Angel para sa mini laptop na nagkakahalagang P1,100.
19:48.0
Makalipas ang isang linggo, dumating ang order ni Angel.
19:52.1
Nakampante raw siya dahil dati nang nagde-deliver sa kanila ang dumating na rider.
19:56.8
Pero nagbago raw ang pakiramdam ni Angel nang makapa ang parcel.
20:02.1
Pagbukas ko wet wipes, yung laman, naka-box ng parang hugis laptop.
20:09.7
Ma'am, mini laptop, P1,100.
20:13.1
Yung iba, sasabihin nila, masyadong mura naman yung P1,100 para sa mini laptop.
20:17.5
Pero bakit kumagag kayo dun sa P1,100 kahit alam nyo medyo mas mamahay yung mga laptop?
20:22.6
Kasi pasok sa budget, tapos sinabi nung ads na factory price, kaya ganun ka, mura, bagong labas, wala pa sa market.
20:32.1
Noong una talagang duda rin ako, dudang-duda, sabi ko, parang wala namang ganito.
20:38.0
11,000 siguro, pero yung P1,100 parang wala, sabi ko.
20:43.1
Eh, baka kako kumabagong labas, paano lang nila pauso, kaya ano, para maraming bumili.
20:53.2
Over sa murang gadget, i-check sa iba't ibang seller kung magkaro talagang presyoan ang bibiling item.
20:59.7
Dahil kapag too good to be true,
21:02.1
malamang naboodle yan.
21:09.4
Ayon sa Department of Trade and Industry o DTI, doble ingat na raw talaga dapat sa panahon ngayon, kahit pa COD ang paraan ng pagbabayad.
21:18.6
Kailangan legitimate seller, tingnan nyo kung DTI registered, may business permit, may DIR registration.
21:26.0
Makipag-deal lang sa mga lahiti mong platform at seller at yung mga kilala mo na,
21:32.1
ating mahabol kasi may address at may phone number.
21:35.3
Usually, yung mga nabuboodle at nagsascam, nagtatago na yan sila.
21:39.5
After makuha yung pera, after maklose yung transaction, nangbablock or nagdi-disappear na lang sila.
21:46.2
Dahil double trouble na naboodle, preno raw muna si Angel sa pagbili ng mga pangangailangan online.
21:52.3
Buti, mura to, kaya lang masakit pa rin sa bulsa kasi last money na to, halos eh, pang gadget.
22:02.1
Hindi rin nakaligtas sa ParcelScap, ang nakilala kong construction worker na si Alan.
22:13.4
Halos lahat daw ng gamit niya sa trabaho, nabili niya lang online.
22:17.4
Siguro mga 20 unit na in-order ko na paunti-unti naman, na puro gamit ko sa construction.
22:25.0
Bakit online kayo bumibili, hindi na lang kayo pumupunta dun sa mga biling?
22:28.2
Medyo mas mura sa online eh.
22:30.8
Kumpara diyan, bibili.
22:31.9
Kung ito, ito, ito, ito, ito, ito.
22:32.1
Ito, ito, ito, ito, ito.
22:32.1
Ito, ito, ito, ito, ito.
23:02.1
Tapos lang ng tatlong araw, dumating na ang in-order niyang grinder.
23:06.0
Pero iba ang tumambad kay Alan at ang kanyang misis nang buksan ang parcel.
23:11.9
Sabi niya, babe, ba't kumakalug?
23:14.7
Sabi ko, ano, saka ba't yung kalug niya hindi bakal?
23:19.3
Hindi, buksan ko pa rin. Baka mamaya ganun lang talaga.
23:22.3
Yung pagbukas ko nga, napamura pa nga ako, ay, p*** ba to?
23:26.0
Naisip ko, pinag-ipunan ko, pagdating ba to?
23:29.2
Medyo naluwa nga si misis dahil nga...
23:32.1
Nag-ipunan, tapos ay pag ano, ba to?
23:34.6
Ang P928 na natangay kay Alan, malaking bagay na raw para sa pang-araw-araw na gastos ng kanyang pamilya.
23:43.5
Malit lang naman po kita. Lalo po ngayon, sobra init. Ang hirap magtrabaho sa...
23:48.4
Lalo po, wala akong gamit.
23:50.7
Paano yung gastos namin na araw-araw?
23:52.5
Kumusta, mag-ulang kami ng karne, medyo tuyo-tuyo na lang, medyo gulay-gulay na lang para may pambawas ako pang bilhin gano'n.
24:00.4
Na-apektohan din.
24:02.0
Ang galing daw ang trabaho ni Alan matapos mabudol.
24:05.4
Kinaasahan yung gamit na yun para mapabilis yung trabaho.
24:09.4
Siyempre kung kayo ang amo, ang nga rin yung mga trabador nyo, mabilis na trabaho.
24:14.1
Dahil po sa hindi po nangyari po doon sa akin, pumagal po yung trabaho ko.
24:18.9
Medyo lagi lang nakakagalitan.
24:21.6
Dahil nga wala akong unit na yun, yun ang required ng amo na dapat meron noon.
24:27.7
Maaring para sa ilan, maliit na halagala ang nawalaki na Angel at Alan.
24:32.0
Pero isipin nyo na lang kung ilang online buyer ang nabibiktima ng mga kawatan araw-araw.
24:38.0
Mga online magnanakaw na big time kong mambudol.
24:41.8
Kaya i-report ang mga yan para pulutin sila sa kangkungan, kung di man sa kulungan.
24:50.3
Susunod, mga parcel kawatan umaastang sa lisigang.
24:55.6
Susko daming ngiyak-ngiyak ako pagkabukas ko sa tumblers.
24:59.4
Sa halip na makatipid, dumoble pa ang balik.
25:02.0
Kaya nang ginang na yan, abangan kong bakit sa Budol Alert.
25:17.0
Grabe no, Shaila. Parang bilib na bilib ako sa mga mambubudol sa online.
25:23.5
Talagang iba-ibang klase ng diskarte. Makapanloko na.
25:28.6
Totoo nga yan, Luchi. May pinakabagong modus ngayon.
25:31.4
Yung tinatawag nila,
25:32.0
ng parcel sa lisi.
25:33.8
Sa lisi, talagang sa lisi.
25:35.5
Kama, sa salisihan nila yung produktong in-order mo.
25:38.8
Ang siste, uunahan nila nandating ng pekeng produkto.
25:42.5
Siyempre, ikaw naman, hindi mo alam, wala kang idea.
25:46.1
Magbabayad ka na pala ng peke.
25:48.0
Malalaman mo na lang, kinalaunan, same day pa, nadadating pala yung totoong in-order mo.
25:53.8
At tapos mabayad ka ulit.
25:55.3
Oo, ang ending, doble yung bayad mo.
26:00.4
Mahilig sa mga kakaibang pangalaman.
26:02.0
At mga pabango ang susunod kong nakilalang online buyer.
26:05.8
Aabot na nga raw sa tatlong daan ang koleksyon niya sa mga pabango.
26:09.4
At halos lahat ng mga ito, binili niya online.
26:13.0
Since high school pa, mahilig talaga akong mag-collect ng mga perfumes.
26:16.1
Lalo na yung mga unique yung design ng bottles.
26:18.3
Siguro, pag makikita akong mga bagong design at saka bagong clones ng mga niche and branded perfumes,
26:24.9
in-order ko agad, sa isin with mga twice.
26:28.1
Kaya naman, ang maglabas ng bagong koleksyon ng isang online shop,
26:32.0
itong March 4, hindi nagdalawang isip si Mocha na mag-check out.
26:36.4
Tulad ng mga nakausap pong online buyer kanina,
26:39.4
kampante rin daw si Mocha dahil COD ang napili niyang mode of payment.
26:50.7
May na-expect ko na J&T ang mag-deliver sa akin.
26:55.0
Biglang may tumawag, tawag lang.
26:57.4
Normally kasi ang mag-deliver, nag-text sila tapos naka-indicate yung J&T.
27:03.1
Dahil busy sa trabaho, kinuha pa rin daw ni Mocha ang parcel, kahit pa napansing kakaiba ang packaging nito.
27:10.3
Binayanan ko na siya agad, nagmamadali yung mag-deliver kasi.
27:13.7
Pinigyan ko siya yung tip.
27:15.1
Tinanong ko siya, kuya, parang bakit J&T ay Flash Express, eh J&T yung mag-deliver sa akin?
27:21.1
Sabi niya, parang pareho lang din niya, perfume lang din.
27:24.0
Umakit na agad ako.
27:25.9
Excited pa raw si Mocha na buksan ang parcel niya na nagkakahalaga ng P1,640.
27:32.0
Pero ang kanyang saya, napalitan agad ng pagka-dismaya.
27:37.9
Pagbukas ko, tumbler ang laman. Dalawang perasong tumbler.
27:42.5
Talagang naloka ako. Mangyak-mangyak ako. Parang nawala ko sa isip na, ay, maliit pala. Sana hindi ko tinanggap.
27:50.7
But wait, there's more.
27:52.7
Maya-maya pa, nakatanggap ng tawag si Mocha mula sa inaasahan niyang kuryeer.
27:58.8
Dumating yung talagang legit na perfume na in-order ko.
28:02.0
30 minutes after, ang na-deliver noon.
28:04.5
Pinaket ko na siya. Pinakita ko sa kanya yung flash.
28:07.6
Yun yung kinento niya. Madami daw kaming nabiktima nung araw na yun.
28:11.6
Meron din nito sa building na ito.
28:13.5
Nadoble yung bayad ko.
28:17.3
Napadoble. Yun yung inisip ko.
28:18.5
Sana hindi ko nalang nareceive yung flash.
28:22.0
Kasi ang alam ko talaga, JNT. Pero nalito na talaga ako.
28:26.3
Napilitan si Mocha na magbayad ulit ng P1,640.
28:32.0
Ang payment option niya.
28:33.9
Dismayado pa siya, lalot hindi naman daw niyo mapakikinabangan ang peking parcel.
28:38.4
Nung tinignan niyo yung tumbler, worth ba siya ng P1,000?
28:41.0
No, hindi worth it.
28:42.8
Siguro pag binili mo yun sa Divisoya, P50 to P70 lang yun.
28:46.7
Kasi palang ano siya eh. Parang murahin talaga.
28:49.8
Alam mo yung isang beses lang gamitan, tapos tapo na.
28:53.3
But wait again, there's more.
28:55.9
Paano nagkuha ng naunang kuryeer ang personal details ni Mocha?
29:00.4
Nangangamba tuloy siya ngayon.
29:03.2
Magkaiba yung seller.
29:05.2
Pero yung detalye niyo, ma'am?
29:06.7
Pareho, parehang pareho yung detalye ng ano.
29:10.2
Pati copy ng pangalan ng perfume.
29:12.0
Nandun na naka-indicate siya.
29:15.6
Connect ko yung waybill.
29:18.2
Sabi ko, mali yung seller.
29:19.6
Doon ko talaga na-realize na nabudol ako.
29:22.3
Tapos tinawagan ko yung hotline ng Flash Express.
29:24.7
Walang sumasagot.
29:25.7
Ilang beses ako nag-try, wala talagang sumasagot.
29:28.3
Parang matalino sila.
29:29.7
Magaling sila sa IT ata.
29:32.0
Ano na nababypass nila yung mga details ng mga receiver.
29:37.5
Kung saan nag-order, whatever.
29:44.8
Paliwarag ng DTI,
29:46.6
posibleng nakukuha ng mga kawatan
29:48.3
ang mga personal na impormasyon ng ilang online buyer.
29:51.6
Lately, ang napabalita sa atin na scam
29:55.1
is that mayroon daw nagbabantay sa mga online selling platform.
30:00.4
Ngayon, tinitingnan nila yung mga nagma-mine sa mga benta.
30:04.8
Tapos ang mode of payment nila ay cash on delivery.
30:08.5
Ang gagawin ng mga scammer,
30:11.1
susubukan tingnan yung profile nitong nag-mine.
30:14.8
Tapos kung makita nila yung address, yung location,
30:18.3
at saka kung anumang personal information na makita nila sa profile.
30:22.8
Gagamitin nila ito para,
30:25.5
kumbaga, pag-deliver nung item na minay nila,
30:28.8
sasalisihan nila.
30:30.2
Uunahan nila yung totoong seller.
30:33.1
Ipinost ni Moog ang karanasan niya online.
30:35.7
Dito na raw niya na-discovery,
30:37.5
marami na ang nabiktiman ang tinatawag ng mga netizen na Flash Express scam.
30:46.7
Kung ano-anong item umano ang dumarating sa mga buyer
30:49.9
bago maipadala ang tunay nilang order.
30:52.7
Doble rin tuloy ang naibabayad nila.
31:00.2
delivery service na Flash Express,
31:02.2
sangkot nga ba sa modus?
31:04.2
It's really on the end of the seller.
31:08.2
At piktimang si Pam at umano'y notorious Facebook swindler na si Carl Adrian,
31:13.2
maghaharap na kaya?
31:14.2
Nito po ba si Carl?
31:18.2
Sa pagbabalik ng Boodle Alert.
31:30.2
Para sa mga tulad ni Pam na nabiktiman ng love scam,
31:34.2
mahirap ang basta-bastang mag-move on na lang.
31:37.2
Pero umaasa siyang mapapanagot din sa batas si Carl Adrian,
31:41.2
lalo't natuklasan niyang may aktibo pala itong warrant of arrest
31:44.2
sa kasong act of lasciviousness
31:46.2
para sa pambibiktima umano ng minod edad noong 2022.
31:51.2
Nakikipag-ugnayan na rin ngayon si Pam
31:53.2
sa hindi bababa sa sampung babae na naunang nabiktima ni Carl Adrian.
31:57.2
Natuklasan niyang nabuntis pa
31:59.2
ang huling tinarget ng notorious na swindler bago siya.
32:05.2
Pinuntahan namin ang bahay ni Carl Adrian
32:07.2
sa pag-asang makukunan siya ng pahayag.
32:22.2
May paalala ang eksperto
32:23.2
para hindi humaba ang listahan ng mga tulad ni Carl Adrian.
32:28.2
Pag ikaw nakatanggap naman,
32:29.2
hindi mo i-expect ang number one red flag niya, no?
32:32.2
You have to look at it from deep in you.
32:35.2
Who are you na para pag-interesa ng isang tao?
32:38.2
I'm not saying you're not an interesting person,
32:40.2
pero base sa iyong profile, base sa iyong behavior,
32:44.2
do you think this type of woman or man would really have an interest in you?
32:49.2
If you want to meet with real, with strangers, no?
32:53.2
Bago mo i-meet, talagang mag-conduct ka ng background check.
32:58.2
But do not settle for one or two.
33:01.2
Dig deep, as deep as you can, for all linkages,
33:04.2
either phone number niya, name niya, yung face niya,
33:08.2
para makita mo sino ba itong kakaharap niya.
33:13.2
Sentro ng maraming reklamo kaugnay ng parcel sa lisi,
33:17.2
ang delivery service provider na Flash Express.
33:20.2
Dumepensa ang kumpanya sa mga ito.
33:23.2
Maaaring coincidence o nagkataon lang ang mga maling parcel.
33:27.2
Yung mga sellers natin, nagbubuk sila ng dalawang couriers.
33:32.2
So for example, ang receiver nag-place ng order sa seller.
33:36.2
Ang ginagawa ni seller is he or she uses the same information of the receiver
33:43.2
to book yung parcel na in-order.
33:45.2
So kunyari, si Flash Express pinick up yung parcel, isa ding courier yung nagpumick up.
33:52.2
So dalawa na sila.
33:53.2
So Flash Express can carry the correct parcel.
33:57.2
Or the other courier can carry the correct parcel.
34:03.2
So kung sino yung dumating na parcel na hindi yung totoo na na-order,
34:09.2
yun yung natatag sa amin na online scam.
34:11.2
It's really on the end of the seller who uses multiple bookings using the same information of.
34:18.2
Bantay sarado na rin daw sila sa 18,000 nilang delivery riders.
34:23.2
We do acknowledge of course that
34:25.2
our riders are also like under the heat of temptation.
34:30.2
Kasi parcels yung mga yan e, diba?
34:32.2
But we have securities in place of course sa aming mga riders.
34:37.2
Lahat ng movement ng parcel, natatrack namin yan.
34:40.2
Kapag may mga activities na hindi kanais-nais ang ating mga riders,
34:45.2
finaflag din naman agad na ng kumpanya namin.
34:49.2
Payo ng DTI, mag-isip at manglilatis muna bago pindutin ang checkout.
34:55.2
Ando na tayo, bumili ka na.
34:57.2
Unang-unat kapag COD, kanino mo ibabayad?
35:00.2
Cash on delivery, kanino at magkano?
35:03.2
Usually naka-indicate doon sino ang rider, diba?
35:06.2
Kung ano yung service na rider or yung pangalan ng rider,
35:10.2
doon mo lang i-release yung payment.
35:12.2
Always tingnan yung mga reviews.
35:14.2
Bagamat yung iba, peke yung review, peke yung mga comments.
35:18.2
Kahit papano, lahat nitong mga facts na to, matitimbang mo na makikita mo,
35:24.2
kung itong seller na to mapagkakatiwalaan ba.
35:31.2
Wala nang kahirap-hirap mag-shopping ngayon sa dami ng pwedeng bilhan online.
35:36.2
Pero wag masyadong ma-excite at lagi pa rin pag-isipan ang bawat transaksyon.
35:41.2
Ako po si Shyla Francisco.
35:46.2
Mahirap talaga kapag puso ang nagdidikta.
35:49.2
Kaya paalala sa mga nakakakilala online, background check muna,
35:53.2
bago ma-fall para di mapatrobol.
35:56.2
Ako po si Dave Abuel.
36:02.2
Nakatanggap ka rin ba ng mensaheng ito?
36:05.2
Extra Boodle Alert, maging alerto sa tinatawag na overdue traffic fines scam.
36:13.2
Ang mga mambubudol na yan, nagpapanggap na taga Land Transportation Office o LTO at MMDA.
36:22.2
Nakalagay sa text message na meron ka raw dapat bayaran dahil sa paglabag sa batas trapiko.
36:31.2
May babala rin na kapag hindi mo ito nabayaran, makakansela ang rehistro ng sakyan mo.
36:38.2
Merong link sa text message na yan na kapag na-click, dadaling ka sa isang pekeng website ng LTO.
36:48.2
Red flag number one.
36:50.2
Teka yan, dahil ang mga government website tulad ng LTO, lto.gov.ph ang nasa dulo.
36:59.2
Pero kung na-click ang link, hihingin sa website ang vehicle registration number mo.
37:07.2
Saka may lalabas na traffic violation mo kung galing sa impostor na MMDA.
37:15.2
Red flag number two.
37:17.2
Sasabihin sa website,
37:19.2
na nahuli ka raw ng MMDA dahil sa ilalim ng no-contact apprehension policy, kailangan mong magbayad online.
37:29.2
Malinaw na budo niyan dahil suspendido ngayon ang no-contact apprehension mula pa noong taong 2022.
37:39.2
Huwag i-click ang pay fine sa pekeng website at lalong lalo na, huwag ilagay ang detalye ng bank account mo.
37:48.2
Dahil galawang mabubudol nga yan.
37:52.2
Baka malimas ang pera mo na mas mabilis pa sa expressway.
37:58.2
Nagbabala na ang LTO sa publiko na maging alerto, huwag magpabudol.
38:09.2
Marami ng bihasa sa pagluloko, kaya dapat maging mautak tayo.
38:14.2
Para hindi tayong mautakan ng mga manggagancho.
38:18.2
Hanggang sa susunod na linggo, ako po si Lucie Cruz Valdez.
38:23.2
Maging alerto, huwag magpabudol.
