‘Code of conduct’ sa paggamit ng AI sa eleksyon, isinusulong ng Namfrel | #TedFailonandDJChaCha
00:36.6
Interesado din naman sila na gawin yan.
00:39.6
In fact, nag-uumpisa pa nga sila dun sa pag-address dun sa fake news.
00:43.6
Nag-create na sila or mag-create sila ng committee on that kasi related yan eh.
00:50.3
Yung artificial intelligence kasi nagagamit sa paggawa ng fake news, di ba?
00:57.2
Yung tinatawag dating misinformation.
00:59.5
At, oo. Sige po, sir, continue.
01:06.1
Yes. So, hindi lang para sa parating na eleksyon or parating na halalan yung mungkahin namin
01:13.8
pero para sa lahat, applicable sa lahat ng election-related activities.
01:20.2
Halimbawa, sa voter education.
01:23.1
Kasi ang ating mga butante, kailangan nila ng tamang impormasyon.
01:29.5
Ngayon, kung merong mga ibang partido or grupo na halimbawa magge-generate ng information tungkol sa voter education
01:42.2
at mali yung ano pwede nilang gamitin ng AI to generate the wrong information.
01:48.8
So, ang mungkahin nga is to come up muna with a set of guidelines or the code of conduct
01:55.6
on how to use artificial intelligence in elections.
01:59.5
For election-related activities.
02:01.8
Paano po yun, sir? Paano po gagamitin ng COMELEC itong AI para dito sa hindi lang sa paparating na eleksyon
02:09.0
pati iba pa sa iba pang mga election-related activities?
02:13.2
Matatandaan nyo, no, nung huling eleksyon, merong misinformation against the COMELEC.
02:20.8
May resolution na sinasabi na disqualifikado yung ilang kandidato.
02:29.5
Yun ang iniiwasan ng Comelec na makapag-generate using AI ng maling impormasyon kung sino mang grupo na maaring may tinatarget na negative campaigning against a candidate or a group of candidates.
02:53.5
Kailangan masugpo yung ganun na or ma-prevent natin yung ganun sitwasyon.
02:58.1
Pero posible po po po kayang magawa ito ng Comelec? Lalo pa medyo yung restrictions natin online and on artificial intelligence sa ngayon wala pa po talaga eh?
03:08.4
Wala. Wala nga tayong batas to regulate AI. Although there are bills now in Congress na na-file para i-regulate nga ang paggamit ng AI.
03:20.1
Meron namang resolutions sa Senate na pinaiimbestigahan kung paano itong AI yung paggamit.
03:28.1
At kung ano yung magiging impact sa ating mga gawain. Halimbawa sa employment. Kasi kapag AI ang iniisip ng iba maraming trabaho ang mawawala.
03:41.2
So yun ang tanong. Ano ba yung impact ng AI sa service sector?
03:47.4
At tapos yung DTI naman natin naglabas ng roadmap on the development of...
03:58.1
artificial intelligence in the country on how to use it. So sa ngayon yun yung mga available na government initiatives to address the use of AI.
04:11.2
Walang specific patungkol sa eleksyon. Kaya nga ay minumungkahi namin, minumungkahi ng NAMFRA sa Comelec that it's about time.
04:22.4
Kasi kung babalikan natin yan, maalala nyo yung kaso ng Cambridge Analytica.
04:28.1
Okay. Yung Cambridge Analytica nag-gather ng datos. In fact, about 80 million users, Filipino users ng Facebook, ang nag-gather doon.
04:40.8
And inamin din naman ng Cambridge Analytica na ginamit nila yun para gumawa ng mga propaganda materials in favor of certain candidates dito sa atin.
04:51.8
Yun na yung umpisa actually nung paggamit ng datos.
05:01.1
Naging mainit na balita lamang ito nung yung AI nung ito ay lumabas noong 2021.
05:08.5
Kasi nga nakakapag yung itong particular variant ng artificial intelligence ay ginagamit para gumawa ng kasulatan na parang tao mismo yung gumawa.
05:25.5
Nagagamit din itong AI na ito.
05:28.1
Itong ang tinatawag nating generative AI sa paggawa ng mga video o yung audio.
05:36.3
Maalala nyo rin kamakailan lamang, di ba?
05:38.4
May lumabas na fake audio na boses ni Presidente ang ginamit.
05:46.1
Na di umano ay nagbigay ng instructions sa ating AFP to act against yung sa West Philippine Sea.
05:59.3
So, makikita natin kung saan-saan siya magagamit negatively.
06:04.5
Ang gusto natin ay magbigay tayo ng guidelines para sa tamang paggamit ng artificial intelligence.
06:13.0
Yung mag-generate na information sa campaign halimbawa ay hindi may mislead o hindi maligaw ang mga mamamayan, yung mga butante.
06:27.5
Particular information.
06:36.4
Itong issue ito ay komplikado at yung sinasabi ninyo,
06:43.4
sa aga ng mga hindi naman teki na mga tao,
06:48.6
para bagang ang hirap intindihin and then parang kung sakasakali din po,
06:54.0
mahirap maipatupad.
06:57.5
Sa teknolohiya ngayon at sa nangyayari ngayon, no?
07:00.9
To be more practical about it.
07:02.9
Kayo ba mismo sa NAMPREL, nag-draft ba kayo?
07:06.0
Kung kayo ang tatanungin.
07:07.2
O sige nga, NAMPREL, gawa ka nga ng regulasyon, gawa ka nga dito ng guidelines na code of conduct dito.
07:14.5
Kayo ho ba merong kayong ginawa ng gano'n?
07:16.5
Meron akong isinulat na, no?
07:18.5
At nailathala ito sa isang pahayagan.
07:21.5
Yung areas na kailangang ma-address, no?
07:24.3
So, for example, hindi dapat gamitin ang...
07:27.3
ang AI sa paggawa nga ng mga deep fakes na tinatawag natin.
07:33.6
Yung katulad nga, nung kamakailang lumabas yung fake na...
07:38.0
Paano mo malalaman po, Sir Lito, na AI yun?
07:42.1
May mga pamamaraan kung paano.
07:44.7
May technical na pamamaraan para malaman na...
07:48.0
na pinunodos siya gamit ng AI.
07:54.0
Yun nga, kung balik tayo doon sa guidelines,
07:59.5
Halimbawa, kung gagamitin nga sa paggawa ng campaign materials,
08:03.1
kasi malapit na ang ating eleksyon, no?
08:05.9
Yung campaign period starts in February.
08:08.9
I'm pretty sure, sa ngayon,
08:11.0
may mga kandidato, political parties,
08:14.1
na nag-uumpisa na, na mag-strategize, no?
08:18.5
To come up with their campaign strategies,
08:24.0
Ang isa doon sa guidelines,
08:26.3
yung tinatawag nga nating transparency.
08:29.9
idedeclare ng mga political parties and candidates
08:32.8
na yung aking mga campaign materials,
08:38.0
ginamitan ng AI sa pag-generate niyan.
08:41.8
So, kailangan may declaration na ganon.
08:45.3
So, tapos, meron din kaakibat na accountability.
08:52.2
Pag dineclare mo yan,
08:56.3
Pag kaya na iginamit sa maluling pamamaraan,
08:59.3
may kaakibat din naman na parusa.
09:03.6
So, yan po ay yung mga may disclosure, di ba?
09:07.1
So, may partido o kandidato po na tapat, ano ho?
09:13.4
Paano kung kalaban ang gumawa?
09:16.6
Paano kung kalaban na inupahan o kahit na hindi inupahan,
09:21.7
pero gusto niya siraan ang isang kandidato
09:25.5
gumamit sila ng...
09:26.2
kung ano-anong mga AI technology na ganyan,
09:30.0
paano mong ngayon matitrace yun?
09:31.5
Paano mong ngayon mahahanap yun?
09:33.7
Sa hirap ngayon ng pamamaraan din
09:35.5
to track down all of this defake?
09:38.5
Mahihirap yung...
09:40.5
Para una, para madetermine kung fake yung material.
09:45.6
Pero, kailangan may mga...
09:48.6
Kasi binubuo rin yung grupo, no?
09:51.7
Yung mga gumagawa ng fact-checking.
09:55.4
Meron sila mga...
09:56.2
Yung pamamaraan para mabalikan nila.
09:59.0
Limbawa, kung ito yung subject matter
10:01.3
at mali, medyong saliwa, no?
10:03.5
I-verify natin, totoo ba?
10:05.2
Limbawa, sinabi ba ni Ted Filon na ganito?
10:09.2
Maalala, kahit kayo,
10:10.2
nabiktima kayo ng fake ano, eh.
10:13.1
I mean, sa akin kasi mara...
10:15.1
Kaya nga kasi ngayon,
10:16.2
dahil sa kahit na sino, no?
10:19.1
Maraming nakakagawa ng ganyan.
10:22.4
kaya ako gusto makakuha ang detali nito
10:24.1
kasi napakahirap talaga,
10:27.7
And maganda nga po,
10:28.6
kayo na mismo nang papanukala
10:29.8
sa Comelec na maging proactive dito.
10:33.3
So, yung mga fact-checkers na ganyan,
10:36.2
may mga NGOs na ganyan po
10:38.0
ang kanilang advocacies.
10:39.2
Pero, for Comelec,
10:41.3
ano ho ang inyong proposal sa kanila?
10:46.0
dito po sa challenge na ating haharapin,
10:48.2
dun po sa inyong proposal na ito,
10:52.1
papano po yung binabanggit ko nga,
10:56.2
di ba doon sa fact-checkers
10:57.3
na hindi po naman sila
11:01.1
yan po ang gagawin at gagawin,
11:02.6
habulin itong mga
11:03.5
nagpapakalat po ng maling informasyon
11:07.9
isa doon sa papanukala nga
11:12.0
itong mga fact-checkers.
11:14.4
At bababantayan natin
11:16.4
kung ano yung mga nalalathala.
11:18.6
Agree ako sa inyo
11:19.7
na hindi naman 100%
11:24.2
kung may mga makita nga,
11:27.7
naumpisahan natin yung pagbabantay
11:30.7
sa tamang informasyon.
11:34.0
ang problema din kasi nga ngayon
11:39.3
omnibus election code,
11:40.9
Hindi pa nasasakap itong mga bagay na ito.
11:44.7
wala nga ang legislation din
11:46.5
even dito po sa regulasyon
11:50.3
at mga mediums na ito,
11:54.6
At malapit na nga,
11:56.2
ang filing ay sa Oktober na.
11:59.5
gaano ka-urgent ito
12:01.5
at gaano kayo kaseryoso
12:05.4
maisulong sa COMELEC?
12:07.9
Isang pamamaraan dyan,
12:09.8
may mga kausap ako,
12:11.1
magtatatag kami halimbawa
12:12.4
ng roundtable discussions,
12:14.0
para mapag-usapan nga ito
12:16.6
at matulungan ng COMELEC
12:18.4
to come up with a set of guidance,
12:22.2
na paano gagamitin ng AI.
12:27.2
sa isang banda rin,
12:30.5
ina-address na rin ng COMELEC
12:32.2
yung nga yung may fake news.
12:33.9
Magtatatag ang COMELEC ng committee
12:37.1
on contra-fake news.
12:41.4
Napapag-usapan na rin yan.
12:44.4
So may mga pamamaraan.
12:46.9
what I'm saying is
12:47.7
we have to start somewhere.
12:49.8
Kailangan mang umpisaan lang siya
12:51.3
at alam naman natin na
12:54.1
walang kakayahan ang
12:56.0
COMELEC sa ngayon
12:57.1
para ma-determine kung
12:58.5
ang isang nakalathalang balita
13:00.5
halimbawa ay fake.
13:02.8
Kaya kailangan ng tulong
13:05.6
sa iba't ibang grupo.
13:07.4
Lalo na yung mga gumagawa
13:08.7
ng yung mga fact-checkers.
13:11.7
Kailangan matulungan
13:13.1
ang Commission on Elections.
13:15.2
Meron naman tayo din
13:16.8
mga may kaalaman sa AI
13:19.0
so kailangan din na
13:20.8
matap din itong mga eksperto na ito
13:36.7
sila ang medium eh.
13:40.0
Kung mismo yung medium
13:47.6
kung saan palalaganapin.
13:50.0
So anong tingin nyo po doon?
13:51.5
Kinakausap din itong mga
13:53.0
platform operators.
13:56.0
Isinasali rin sa usapan
13:57.6
para nga ma-address
13:58.7
yung mga ganyang issues.
14:01.4
Kasi mas mabilis kumalat
14:06.0
sa mga platform na ito.
14:08.2
Katulad ng Facebook,
14:10.7
mas mabilis kumalat dyan.
14:12.8
Kaya kinakausap din natin
14:14.3
itong mga operators
14:15.4
ng mga platforms na ganito.
14:18.0
Yung po YouTube ba?
14:20.0
Kasi ang YouTube po
14:21.1
mukhang dito talamak.
14:25.2
So you know what?
14:26.0
We're trying to reach out din
14:28.6
ng platform operators.
14:30.3
Sa Pilipinas ho ba?
14:31.3
Meron sila ditong ano?
14:32.6
May YouTube Philippines.
14:35.2
Meron silang mga...
14:37.1
Even all the platforms.
14:38.2
Ang problem lang dito, sir.
14:41.3
Tama yung sinasabi
14:42.0
ni Sir Ted kanina eh.
14:43.5
Yung restrictions and regulations
14:45.5
parang ang hirap niyang gawin.
14:47.7
Kasi nga hanggang ngayon
14:48.4
di pa rin natin mahanap
14:49.6
kung sino yung gumawa
14:51.2
ni Pangulong Marcos Jr.
14:53.3
totally i-ban po talaga
14:55.3
ng artificial intelligence?
14:56.0
Sa mga election-related activities.
14:59.2
Mas okay po ba kung gano'n?
15:01.2
Papasok naman tayo dyan
15:02.4
sa usapin ng ano...
15:04.9
yung sa paggamit ng teknolohiya.
15:07.7
Yung freedom to use technologies
15:13.1
May karapatan din naman tayo
15:14.4
na gumamit ng mga teknolohiya
15:17.8
Mas mahirap yung pagbaban.
15:21.7
ayoko ng regulation.
15:24.2
Kaya ang itinutulak ko
15:30.6
salamat po, Sir Lito,
15:32.0
na inyong binuksan
15:32.8
itong paksang ito.
15:35.9
sabi nga ho ninyo,
15:37.7
dapat simulan na ito eh, no?
15:40.9
itatawag din sa Comelec
15:42.3
para kung hukunan sila
15:43.4
ng panig sa isyong ito.
15:45.4
At kami inyong kaisa.
15:46.9
Kung kinakailangan nyo po
15:48.0
ng pagpapalaganap
15:50.0
ng inyong informasyon,
15:51.8
dito sa advocacyang ito,
15:53.4
ang aming pong program,
15:54.5
ang aming pong program,
15:55.5
ay maglalaan po ng oras.
15:58.4
tayo nagkakaisa nga
15:59.4
dito po sa posibling
16:01.2
mga hindi na naman magandang
16:03.4
kapag hinayaan po natin ito.
16:05.7
Itong pagkakalat po
16:06.8
ng maling balitang ito
16:08.5
artificial intelligence
16:10.2
at marami ho na naman
16:11.6
mabubudol sa halalan.
16:19.3
about 65 elections globally.
16:23.0
Yung paggamit ng AI na yan,
16:25.5
umpisa dun sa halalan
16:29.0
Yung halalan sa Turkey
16:32.7
Yung halalan sa South Korea
16:35.7
May gumamit na rin
16:40.9
Kaya yun yung ating
16:44.0
kailangan simulan na natin
16:51.5
since wala naman silang
16:52.6
legislative power,
16:55.0
kailangan pupunta pa sila
16:57.6
may tinatawag naman
17:02.5
rules and regulations.
17:05.5
And we understand that.
17:11.3
hindi pa tayo tapos
17:12.1
sa usapin na ito,
17:13.4
ang amin lang po din,
17:15.0
ay kung mamarapatin po ninyo,
17:16.7
kung meron pa rin po
17:17.3
kayong makakadagdag
17:18.8
sa inyong trabaho
17:23.5
sa pangapag-aaral,
17:24.9
ang mga Pilipino,
17:30.2
kung fake news ba o hindi
17:32.2
ang kanyang nababasa
17:35.2
Yan po malaking bagay
17:39.8
paano naman maispatan
17:46.5
naku, malaking tulong po ito
17:47.9
kapag mag-aisa po tayo
17:49.4
sa pagpapalaganap po
17:52.3
ang ating mga kababayan,
17:53.4
Yes, we agree with that.
17:58.8
kayo po yung magparamdam sa amin,
18:00.1
kung kinakailangan po natin
18:01.6
ng mga ilang pantala kayan po
18:03.9
at kung meron kayo
18:05.2
ng mga informasyon
18:06.0
para po sa ating mga kababayan.
18:08.7
Mabuhay po, sir Lito.
18:09.8
Thank you very much po.
18:10.9
Okay, maraming salamat.
