00:40.5
Nag-order ka sa restaurant, nagbayad ka ng burger, quality burger.
00:45.0
Anggus nga, eh, diba? Mahal ng binayad mo.
00:47.4
Tapos binigay sa'yo cheap na burger na luma at ano.
00:52.4
Tapos tatanggapin mo ba yun bilang consumer despite yung mataas na binayad mo?
00:58.0
Siyempre hindi, diba?
00:58.8
Magdi-demand ka ng better quality.
01:00.8
So, palitan mo yung chef mo, kumuha ka ng mas magaling-galing na chef
01:03.6
para masarap yung food na sinaserve mo sa amin.
01:05.8
Dahil yan yung binayaran namin.
01:06.8
It's the same thing.
01:08.4
Nagbayad tayo ng tax dahil expectation natin.
01:11.1
Magbibigay na magandang quality yung education yung gobyerno sa atin.
01:14.8
So, karapatan natin mag-demand kay President Marcos na palitan si VP Sarah
01:19.4
or si VP Sarah kung naiintindihan niya yung overall implication ng kahalagahan
01:25.1
ng pag-address ng education crisis natin to resign.
01:28.2
And find the right person to run the Department of Education.
01:33.5
Actually, pag iniisip niyo nga, Professor,
01:35.8
matindering accountability niya ng Presidente kasi siya appointing power.
01:40.2
Kasi kung titinan natin purely from competence perspective,
01:44.8
dapat maglagay ka talaga na matinudyan.
01:46.5
At ang daming magagaling from the education sector.
01:49.1
Unfortunately lang, iba sa kanila nakakausap ko.
01:52.1
And I don't think they're willing to appear in a program like this.
01:55.7
Kasi nga, mahirap pag pinitik mo yung...
01:58.2
pinaka-in-charge dun sa basic education ng Pilipinas.
02:02.5
Napaka-powerful pa naman politically ng mga Duterte.
02:05.8
But my point is, the problem is staring us in the face.
02:09.2
Tama yung sinasabi ni Professor Shelo, no?
02:11.1
I invite you all, available to online, yung EDCOM report
02:13.8
about what ails our education system.
02:17.9
Kasi remember, ang problema ng iba dyan, yung in-denial.
02:21.3
Yung iba sinasabi, anong crisis? Wala naman tayong crisis sa edukasyon.
02:24.7
Hindi pa ba obvious?
02:26.6
Ano ba? Ano ba kakalaan yung...
02:30.0
Yun, tama ka, Christian, no?
02:31.6
Yun na nga yung sinasabi ko.
02:32.8
That's why I, in another post, I was challenging the President.
02:37.2
Kasi may accountability siya sa atin bilang mga botante.
02:40.8
At, you know, citizen na nagbabayan ng tax.
02:44.4
Natugunan tong problema to.
02:46.7
Nakikita ko yung political reason why he is keeping VP Sara.
02:51.7
But he has a greater responsibility sa mga mamamayan
02:55.1
na tugunan tong education crisis natin.
02:59.3
Pwede ba ibigay na lang sa medyo benign na ahensya?
03:04.6
Yung merong iba, yung tipong, ano, yung tipong less damage.
03:07.0
At kung pinin mo, ha?
03:10.4
Away-away sila, away-away sila.
03:13.3
At paano kang nakakatutok na solusyonan yung problema to
03:15.9
kung nagbabatuhan sila ng issues everyday pero i-deny na may disunity?
03:21.4
Kaya rin ako nag-iisipan ko,
03:22.5
so saan ang agency ba yung may least damage na pwedeng, ano, diba?
03:27.1
Wala akong maisipan.
03:28.0
Wala akong maisip eh.
03:29.2
Huwag natin ilagay, baka ma-offend yung ahensya, no?
03:31.3
Pero totoo po yan, no?
03:32.4
In all seriousness, in all honesty.
03:34.4
Pag presidente ka, you have to put the right people.
03:36.7
You understand the issue of political accommodation,
03:38.8
pero for important portfolios like education,
03:42.0
ano ba naman yung maglagay ka na may konting manlang karanasan?
03:45.5
Diba ang problema sa atin sa Pilipinas,
03:47.2
masyadong binababaan natin yung standards.
03:49.5
Diba yung binabanggit nyo kanina, tree planting.
03:51.9
Parang nagahanap na lang tayo ng voting na gawa
03:54.8
nung vice-presidente bilang secretary.
03:58.0
Secretary ng education.
03:59.3
When in fact, dapat mataas ang expectation natin, diba?
04:03.3
That's the biggest bureaucracy within the executive department.
04:07.5
It's the education bureaucracy, tama ba?
04:10.6
At saka alam mo yung isa pa, ha?
04:12.0
Sorry, binasa ko talaga yung EDCOM report eh.
04:15.1
Kinukumpara yung how much we're spending per student.
04:17.9
Kumpara dun sa average globally,
04:19.6
para makapag-perform ng positively better yung mga sadyante.
04:23.8
Sa atin, ang average spending natin per student is $11,000.
04:28.0
Sa ibang bansa, $50,000 plus na.
04:32.0
So napakalaki ng difference.
04:33.6
And yet, kung tutuusin,
04:36.3
ang dami-daming issues ng corruption na lumalabas sa DepEd.
04:39.4
So hinanap ko nga eh, may kongkreto bang response yung DepEd
04:42.9
nung lumabas yung issue tungkol sa 19,000 Go students?
04:47.6
Parang wala akong nakita na kongkretong response mula sa vice-president
04:52.0
para tugunan yan.
04:52.9
And that's equivalent to 500 million pesos ata na nawala sa pamahalaan.
04:58.0
Dahil napunta lang sa mga ghost accounts.
05:00.5
Tapos meron pa akong nabasa dito sa report.
05:05.3
May feeding function din kasi.
05:07.4
Nagbibigay ng feeding program ang DepEd.
05:09.8
Kasi may mga marami tayong bata, kapag ka-underweight ka or under-nourished ka,
05:14.4
syempre mabagal yung learning mo.
05:17.7
So kasama sa mandate nila, yung DepEd-based feeding program,
05:22.1
magpapakain ka ng 100 days.
05:23.8
So sa budget for 2024,
05:26.7
dinoble ng DepEd.
05:28.0
Dinoble ng DepEd yung budget niya from 5.68 billion to 11 billion for the feeding program.
05:34.0
So in-examine dito sa EDCOM, kasi daw ang sinasabi nila,
05:38.5
pagbalik na mga sodyante, after pakainin, wasted pa rin.
05:42.9
Kaya dinoble nila.
05:43.9
So from 100 days, papakainin, gagawing 220 days.
05:47.2
Pero pag in-examine mo, with proper monitoring,
05:50.8
23% on average lang yung nagkakaroon ng setback
05:54.4
in terms of under-nourishment.
05:56.4
So ibig sabihin, kung targeted ka sa intervention mo,
05:59.4
yung tututukan mo ng additional feeding, yung 23% lang.
06:02.4
Di ba? Hindi yung buong 100%.
06:04.4
So ang implication nun, may karagdagang budget ka na instead of 11 billion yung hingin mo,
06:10.4
pwedeng 8.6 billion na.
06:11.4
Kasama yan sa pagiging DepEd.
06:13.4
Limited budget tayo.
06:15.4
Mahirap tayong bansa. Marami tayong tinututukan.
06:18.4
But we have to make sure that the money in DepEd ay nagagamit efficiently
06:24.4
sa mga programa na magkakakaibigan.
06:26.4
Mayroon ng kongkretong outcome.
06:28.4
Nakita naman natin nung nakaraan, ano yung mga budget proposal ni Madam?
06:32.4
Confidential fund.
06:34.4
So ito yung mga simpleng bagay na for me, really very problematic.
06:40.4
Ang dating sa akin, despite all this, kinikip siya ng presidente.
06:45.4
Baka hindi nari-realize sa presidente yung implication ng crisis ng education,
06:51.4
yung kakulangan ng human capital,
06:54.4
at ano ang implication nito sa economy.
06:57.4
In fact, mas importante pa ito sa charter change.
07:00.4
Kung gusto mong mag-attract with investment.
07:04.4
Actually, Professor, kasi ako nagtuturo din sa university.
07:09.4
Medyo pasama rin loob ko dito kasi medyo malapit sa puso natin yung education sector.
07:13.4
And sa akin nga, mas sumasaludo ako dun sa mga nagtuturo sa basic education.
07:18.4
Kasi mas namumold yung foundation yun, di ba?
07:21.4
Yung formative years ng mga bata.
07:23.4
Kasi pagdating sa atin sa college, minsan mahirap nang putuloy yung sunghay.
07:27.4
O kaya mahirap nang, it's very difficult to make up for lost time during their basic education years.
07:34.4
Ngayon, kung ito yung nagiging situation natin sa basic education, ano yan eh?
07:38.4
It's a vicious cycle.
07:39.4
Ito kasi may nagko-comment dito ngayon.
07:41.4
Hindi na kayo nakontento ha?
07:44.4
O sige, doon na lang.
07:46.4
Sige, makontento tayo na kulay lahat ang ating mga estudyante na 15-year-old dito sa reading, math.
07:54.4
Okay na yung makontento tayo.
07:55.4
Makontento tayo na 10 years old natin, hindi marunong magbasa.
08:00.4
Makontento rin tayo na yung mga na-appoint sa mga importanteng posisyon sa pamahalaan ay walang competence.
08:08.4
O napaka-kaunti ng competence, no?
08:12.4
Taposin na natin itong interview.
08:14.4
Kasi ilang pa lang kailangan eh.
08:16.4
At saka even, imagine mo, kahit magbigay ka ng free tertiary education.
08:20.4
Maganda kasi eh, pinost ko online.
08:22.4
Nilabas na yung result ng UCAT.
08:24.4
Puro mayayaman lang naman yung mga pumapasa dyan o anak ng politiko.
08:28.4
Syempre mga anak ng politiko. May capacity yung mga politicians pa dala.
08:31.4
Yung mga anak nila sa magagandang schools.
08:34.4
Pero kasi, ikaw na yung turo ka sa college.
08:36.4
Hindi natin pwede i-compromise yung quality eh ng tertiary education.
08:41.4
Kasi ito na ipapunta sa professional well-being nila.
08:45.4
Hindi dahil, kung hindi sila marunong magbasa sa high school, tatanggapin mo ba yan sa college?
08:50.4
So ngayon, even if we have free tertiary education,
08:53.4
kung yung ating mga studyante ay hindi marunong magbasa, magsulat, mag-math,
08:57.4
hindi silang makaka-admit sa college.
09:00.4
So obviously, ang makikita natin yung makakapasok sa tertiary education na makikinabang ng free tertiary education
09:05.4
ay yung middle class to upper class.
09:07.4
At yung mga low-income, wala.
09:09.4
It's not just low-income.
09:11.4
The greatest disparity yan, inequality.
09:15.4
Yung education, di ba?
09:19.4
May equity issue.
09:21.4
May injustice issue yan.
09:23.4
Sobrang complex na sektor.
09:25.4
Kaya nakaka-disappoint.
09:28.4
Simplihan natin kasi yung ibang nanonood na troll, incapable of digesting complicated concepts.
09:35.4
Ito lang, simplihan ko na lang.
09:37.4
Sige, makontento tayo na ukulela tayo sa mga 3D and science.
09:41.4
Ang career naman ng mga gano'n, madaling makarecruit yung mga trolls.
09:48.4
Sa mga nasabi nila, sa mga gahaman at corrupt na politicians, they're actually better off keeping the citizens stupid.
09:56.4
Kasi they will just continue supporting them, di ba?
09:59.4
Yung dependency nandyan.
10:02.4
May pag-aaral dyan eh.
10:04.4
The smarter the citizens are, the better the political outcomes.
10:08.4
The more responsible they are as citizens.
10:10.4
So ngayon, kung ginagawa mong bobo yung mga mamamayan mo, mas dependent siya sa'yo.
10:16.4
So we get the quality of government we deserve also.
10:21.4
Kasi ngayon, na-encounter mo, for instance siguro sa mga conversations.
10:24.4
Kasi actually, we're privileged.
10:27.4
Hindi lang tayong dalawa, I'm not referring to the two of us.
10:30.4
I mean kayo mga nananood dito, privileged tayo na we get to talk about these things at this level.
10:36.4
Pero elsewhere in the Philippines, pag ang concern mo is gut issues, hindi na napapagusapan to eh.
10:43.4
Di ba yung civic education.
10:45.4
Hindi na napapagusapan yan.
10:46.4
Ano ba yung role ng isang mamamayan?
10:48.4
Yung binabanggit mo, Prof. Shelo, sa school dapat basic yan.
10:51.4
I don't know kung naging basic siya over the years, no?
10:53.4
Pero at least siguro ng panahon natin, tinuturo naman yan, di ba?
10:56.4
Yung role ng isang citizen.
10:58.4
To demand accountability from the leaders that they elect.
11:01.4
Yung mga leaders ito, meron silang responsibility na magservisyo sa atin.
11:05.4
Pero ngayon, pag pinapaliwanag mo yan, makakarinig ka, hindi na kayo nakontento.
11:10.4
At saka ano yung mga Christian?
11:12.4
Ito ha, very concrete.
11:13.4
Kasi tayong mga Pilipinas,
11:14.4
kasi tayong mga Pilipino, very ano eh, malaki yung pagpapahalaga natin sa edukasyon.
11:19.4
So maraming magulang yung iginagapang yung pag-aaral ng kanilang mga anak.
11:25.4
Even if sa public school yan nag-aaral, hindi naman ibig sabihin walang gastos yung mga magulang
11:29.4
kasi kailangan mo yan pabaunan.
11:31.4
May mga school supplies na kailangan mong bilhin para makapag-aaral yan ng mabuti.
11:36.4
Talagang ginagapang.
11:38.4
Tapos pagkatapos mong gapangin, patapusin pag-aaralin ng ganito karamitan,
11:42.4
hindi makakahanap ng maayos na trabaho.
11:45.4
Karapatan talaga nating mag-demand na yung gobyerno natin ayus-ayusin naman yung ating quality ng edukasyon.
11:53.4
Kung nagustuhan nyo po itong video na ito, pakilike at share na lang po para mas paraya pong makakita at makapanood.
11:59.4
Kung gusto nyo po makibalita, follow nyo na rin po ako sa aking mga social media accounts na nakasulat po sa screen.
12:05.4
Pwede rin po kayo magpadala ng super thanks, super like, super chat at super sticker sa YouTube, saka Facebook stars po.
12:12.4
Alam nyo po, malayo pong mararating ito pa.
12:14.4
Para makagawa po kami ng mas maraming video na makatutulong po sa pagpapakalat ng tamang impormasyon para sa bawat Pilipino.
12:21.4
Kada like, subscribe, follow at share ay pagsuporta po sa tunay na independent journalism sa bansa.
12:27.4
Maraming maraming salamat po.
