01:32.7
kapag nag-decide kayo na mag-freelance architect. Whether ito man ay design o ito man ay mag-de-design and build kayo.
01:42.7
Ano yung mga experiences na kailangan nyong ma-acquire?
01:47.5
Siyempre yung mga project documentation, contracts, costing, project supervision. Bukod sa alam nyo na. Alam nyo na siyempre yung design.
02:02.3
Kaya bukod dun sa skills ninyo na na-ipon ninyo sa pag-aaral ninyo sa loob ng five years tapos
02:10.3
kumuha pa kayo ng diversified experience sa loob ng two years bago kayo nakapasa sa board.
02:18.3
Kulang pa yun. Para sa totoong mundo ng architecture.
02:24.1
So ipon pa kayo kung kinakailangan nga na magpalipat-lipat kayo ng tabaho.
02:30.1
Siyempre para sa personal growth nyo rin yun. Hindi naman tayo mabubuhay kung palagi tayong loyal sa company.
02:40.1
Well, personal na idea ko yun kasi it worked para sa akin.
02:48.9
Magpalipat-lipat ako ng companies na iba-iba. Nagtrabaho ako sa structural engineering firm,
02:56.9
nagtrabaho ako sa design firm, interior design, nagtrabaho ako as estimator, marami.
03:06.9
Sa loob ng mga nine years ay magpalipat-lipat ako ng mga companies.
03:15.7
Hanggang sa makapagsolo ako, makapag-decide ako na mag-freelancer.
03:20.7
Kasi yun yung nakatulong sa akin. Una, makapasa sa board.
03:24.7
And after ay maging isang independent practitioner, private practitioner ng architecture.
03:32.7
Yun nga, as freelance architect.
03:35.7
Dapat na hindi kayo magiging maselan sa mga project.
03:39.7
So start with small projects.
03:42.5
Ito man ay mga maliliit na renovation, mga condo, fit-out works, mga boutiques sa mall, kiosks.
03:55.5
Yung maliliit na project na yan, diyan mo matututuhan yung mga skills, yung documentations, yung client relationship, PR, marketing mo.
04:11.3
Diyan mo matututuhan yan.
04:13.3
Yung pakikipag-communicate mo ng maayos sa client sa pamagitan ng contracting.
04:20.3
Kung gusto mo makontrata.
04:24.3
Magsisimula ka talaga sa mga maliliit na projects.
04:28.3
Kung gusto mo, kumuha ka ng maliliit na mga projects na ito.
04:34.1
Mag-aralan mo ang mga procedures.
04:37.1
Pakikipag-deal mo sa mga, halimbawa sa mall, admin office, condo, ganoon din.
04:44.1
Tapos kung ano yung gusto ng client.
04:47.1
At sa pamagitan yan, ma-e-scale mo.
04:52.1
Ilang projects ang kaya mo.
04:54.1
Sa loob ng isang, ilang projects at a time ang kaya mong i-handle.
05:01.9
At sa pamagitan ng experience na yun, magagamit mo yan.
05:05.9
Para kumuha pa ng maliliit pang mga projects.
05:08.9
Hanggang dumami ng dumami yan.
05:11.9
Makikita mo ngayon hanggang saan yung pwede mong i-handle na projects.
05:18.9
Pangatlo, huwag kang matakot magkamali.
05:22.9
Kakamali naman talaga tayo.
05:24.9
At ang totoo, yung mga mistakes natin.
05:28.9
Marami akong mga palpak na trabaho nitong mga nakaraang mga taon.
05:33.7
Nung nagsisimula ako.
05:36.7
At yung mga palpak na yun, nagturo sa akin kung bahano yung tama.
05:41.7
Siyempre, inexperience, diba?
05:44.7
Nagkakamali tayo sa pagkikipag-deal.
05:46.7
Nagkakamali tayo sa costing.
05:48.7
Nagkakamali tayo sa pagkitungo sa mga tao.
05:54.7
So, nangyari talaga yan.
05:58.5
Pero, dapat matututo tayo sa mga pagkakamali na yun.
06:02.5
Lalo na pag naranasan mong malugi yan.
06:07.5
Lalo na kung malaking pera ang nalugi mo.
06:11.5
Hahanapin mo kung kanino kang mukha lalapit para magpa-finance.
06:18.5
So, yan. Medyo maranasan mo rin yan.
06:22.5
At kapag naranasan mo yun, huwag kang susuko.
06:25.3
Kasi, tutulong sa'yo yan para maging wiser ka.
06:28.3
At mag-grow as an architect.
06:32.3
Hindi lang as an architect, as a professional.
06:36.3
Ito, isa sa pinakamahalaga.
06:38.3
Pag-aralan mo ang costing.
06:40.3
Kung gusto mong mag-design and build,
06:43.3
pag-aralan mong mabuti ang costing.
06:46.3
Hindi pwedeng aasa ka lang sa per square meter
06:50.1
na nakikita mo sa mga posts
06:52.1
ng mga aaking contractor sa social media.
06:57.1
Hindi pwedeng mag-relay ka lang doon.
07:00.1
Dapat, matuto kang mag-quantify.
07:05.1
Kasi, yung tamang quantities
07:09.1
ay mag-delead sa'yo sa tamang unit cost.
07:15.1
Yung tamang unit cost
07:17.9
ay mag-delead sa'yo sa tamang cost
07:21.9
ng mga scope of works na ino-offer mo
07:28.9
At, yung tamang costing
07:31.9
mag-delead sa'yo sa successful na business
07:36.9
bilang isang builder.
07:38.9
Architect builder.
07:40.9
Matandaan mo, merong tatlong factors yung costing.
07:44.9
Yung una, direct cost.
07:47.7
Yan yung labor and materials, diba?
07:50.7
Yan yung may presyohan mo.
07:52.7
Dapat, marunong kang mag-costing
07:56.7
Medyo, ano natin ito,
07:58.7
kryptonite natin itong mga architect
08:02.7
Kaya, medyo naasara tayo
08:04.7
ng mga ibang professional dyan.
08:06.7
Hindi ko naman sinasabing mga engineer yun
08:08.7
pero, hindi daw tayo magaling sa costing.
08:11.7
Pag-aralan natin.
08:17.5
Kasama yan sa direct cost.
08:19.5
Pangalawa, indirect cost.
08:21.5
Ano yung mga cost
08:23.5
na hindi directly related
08:27.5
pero, may malaking
08:29.5
factor para umusad yung project.
08:31.5
Ano yung mga part na yun
08:33.5
ng indirect cost?
08:35.5
Yung transportation,
08:39.5
yung office supplies mo,
08:43.5
supervision cost mo,
08:47.5
facilities na temporary,
08:49.5
yung transportation ng mga tao mo
08:51.5
kung subdivision yung gagawin mo,
08:53.5
bawal maglakad sila doon.
08:54.5
Kailangan may service sila,
08:56.5
may uniform sila, may ID,
08:58.5
may bayad sa admin,
09:00.5
Mga indirect cost yun na
09:02.5
minsan, napakahalaga
09:04.5
na hindi natin makakalimutan.
09:06.5
Pag nakalimutan mo yan, major.
09:10.5
At ganoon din yung profit.
09:12.5
Marunong kang mag-quantify
09:14.5
ng magkano kikitain mo.
09:20.5
may nagtatanong sa akin yan.
09:22.5
Architect, paano ba ako manilingil?
09:24.5
Kasi alam naman namin,
09:26.5
sabi nila, yung guidelines
09:30.5
charging natin, sa fees,
09:32.5
hindi naman nasusunod.
09:34.5
Sabi nila nga na, may issue
09:38.5
Siyempre, pag nagpagawa ng
09:40.5
plano sa akin, sisingilin ko
09:44.5
hindi naman nasusunod yun.
09:46.5
Sabi nila nga, paano ako manilingil?
09:48.5
E, nasa yun na yan.
09:50.5
Dapat alam mo yung worth ng tabaho mo.
09:52.5
Magkano ako sisingilin mo?
09:56.5
noong time na employed ka,
10:04.5
Ganoon talaga e. Sa umpisa, ganoon e.
10:16.5
sa client mo. Ikaw nakakaalam nun.
10:20.5
Yung hard work mo.
10:28.5
Sa paniningil naman,
10:30.5
marami tayong natutuhan na methods e.
10:32.5
Diba, noong nag-aharal pa tayo,
10:34.5
lalo na nag-review tayo sa board exam.
10:36.5
Pwede kang mag-charge
10:38.5
based sa, ano no,
10:40.5
sa gano'ng katagal
10:46.5
Pwede kang mag-lump sum.
10:54.5
Pasa yung, hindi ka lugi.
10:56.5
Doon talaga, sa umpisa,
10:58.5
ganoon, hindi ka pa talaga makakapag-dictate
11:02.5
kung ano yung gusto mo.
11:04.5
Kasi nga, nagsimula ka pa lang.
11:08.5
Sa industriya, kahit na anong industry.
11:12.5
masyadong napapatunayan,
11:18.5
comfortable ka lang.
11:22.5
darating yung time na
11:24.5
royalty, pwede mong
11:28.5
Kasi yun na yun, marami ka lang ginagawa.
11:30.5
Tapos, ikaw na yung
11:32.5
humble ng mga client. Wow, sana all.
11:34.5
So, pagka ganoon,
11:36.5
e di, ikaw na bahala.
11:38.5
Pwede mo nang gamitin yung ating
11:44.5
ng fees natin as architects.
11:48.5
ay always be humble.
11:50.5
Huwag tayong magiging
11:54.5
nakapasa na tayo sa board exam, may yabang-yabang na natin.
11:58.5
Na-attract yung mga client sa mga
12:00.5
honest and humble.
12:12.5
feet on the ground.
12:14.5
Huwag tayong magiging
12:16.5
humble, na hindi naman natin
12:18.5
nilalagay sa alanganin yung profession.
12:22.5
Maaring meron tayong mga
12:24.5
hindi alam, pag di natin alam,
12:26.5
sabihin natin sa client,
12:28.5
Sir, Ma'am, hindi ko po alam yan.
12:34.5
i-refer sa inyo ang isang supplier.
12:36.5
Yan. Pwede yun, no?
12:38.5
Magiging honest tayo.
12:40.5
Sir, Ma'am, hindi ko po yan forte.
12:44.5
hahanap tayo ng marunong dyan.
12:46.5
Magiging humble tayo.
12:50.5
Napakahalaga yung
12:54.5
sa pakikipagdeal natin sa lahat.
12:56.5
Whether yan ay sa
12:58.5
tao natin, sa tabahador natin,
13:00.5
lalo na sa client
13:02.5
natin. At, syempre,
13:04.5
sa sarili mo. Dapat honest ka sa sarili mo.
13:10.5
marunong tayo sa documentation.
13:12.5
Yan. Lalo na sa mga
13:16.5
Magpakonsult ka sa mga
13:20.5
kaha may kakilala kang lawyer.
13:22.5
Kapag gumagawa ka ng contract,
13:24.5
pwede kang magpatulong
13:26.5
sa kanya. I-check yung contract mo.
13:30.5
nakikipagdeal ka sa client,
13:32.5
dalawa kayo kasi. Nagagawa ng contract.
13:34.5
Gawa ka ng draft, tapos
13:36.5
pacheck mo sa client.
13:38.5
Maglalagay din siya ng
13:42.5
Hanggang sa makagawa kayo ng
13:48.5
usapan. So, sa umpisa,
13:50.5
syempre, yan talaga.
13:52.5
Wala ka pang template.
13:54.5
Kukonsult ka sa legal.
13:58.5
ikaw na gumagawa yan.
14:00.5
Alam mo na yung mga conditions.
14:02.5
Mga kondisyones. Conditions.
14:08.5
na isusulat mo sa
14:12.5
go along at nagkakaroon
14:14.5
ka ng mga dealings
14:16.5
sa iba't ibang mga clients,
14:18.5
iba't ibang mga projects,
14:20.5
malalaman mo ngayon ano yung mga gusto nila.
14:24.5
Mas lalawak yung experience mo sa
14:28.5
Mas makakagawa ka
14:30.5
ng isang effective,
14:34.5
contract na fair sa'yo
14:36.5
at fair din sa client mo.
14:44.5
Tungkol sa project
14:46.5
management at yung pagbubusisi
14:48.5
ng mga contracts.
14:50.5
At kung meron kang
14:52.5
kakilalang architect,
14:58.5
lang, hindi ka ng
15:00.5
template ng contract
15:04.5
Tapos subukan mo na from a template
15:08.5
i-personalize mo siya, i-customize mo siya
15:10.5
based sa kung ano yung
15:18.5
iingatan mo ang relationships
15:26.5
habang nagpupunta ka sa mga cities,
15:32.5
meron kang mga makikilala diyan ng mga tao.
15:34.5
So, i-keep mo yun.
15:38.5
Yung relationship mo
15:42.5
Yung mga clients mo.
15:46.5
performance kasi pwedeng
15:50.5
sa mga friends din nila.
15:52.5
So, dapat iingatan natin yung
15:54.5
network natin na yan.
15:56.5
Kung yung ginawa mo previously ay
15:58.5
merong sumablay, which is
16:00.5
normal naman yan na nangyari,
16:04.5
Huwag mong sisirain yung
16:10.5
At extra service pa nga kung
16:12.5
hinihingi yung extra mile.
16:14.5
Kasi iniingatan mo yung relationship mo
16:18.5
So, yan. Iingatan mo yung
16:20.5
network. At kung meron ka
16:22.5
ng network na lumalago, nang lumalago,
16:26.5
Alam mo na ang hibig ko sabihin.
16:32.5
At kapag ka-feeling mo,
16:34.5
ay pwede mo na mas palawakin
16:40.5
range ng services mo.
16:42.5
Dahil madami ka nang alam.
16:44.5
Pwede mo namang i-market yung
16:46.5
sarili mo. Gamitin mo yung
16:48.5
social media. Iba na
16:50.5
mundo ngayon. Social
16:54.5
YouTube, yung Facebook.
16:56.5
Pwede natin gamitin yan.
16:58.5
Walang masama dyan. Huwag kang
17:00.5
maniniwala sa mga nagsasabi
17:04.5
natin pwedeng gamitin to.
17:06.5
Wala na tayo sa 1990s.
17:10.5
na tayo. Gamitin natin
17:12.5
itong iba't ibang platform na to
17:16.5
Gamitin natin sa tama
17:18.5
ang social media.
17:20.5
At pwede mong gamitin to para mag-grow
17:26.5
Maniniwala ka sa akin.
17:32.5
Hindi ko naman alam lahat.
17:34.5
Sabi ko nga, maging
17:36.5
humble. Hindi ko naman alam lahat.
17:38.5
Yan lang yung naging experience ko
17:44.5
para sa akin sa loob
17:46.5
ng 15 years na ako
17:48.5
ay nagpa-practice
17:54.5
na rin. Kung tao yun,
17:56.5
high school na yun. Nag-graduate na naman
18:00.5
Hindi pa naman gano'ng katagal pero
18:02.5
pwede na. Pwede na siguro
18:06.5
Maraming maraming salamat po sa inyo
18:08.5
at sana galingan nyo.
18:12.5
sa susunod nating content.
18:14.5
Hanggang sa susunod
18:16.5
maraming maraming salamat po.
18:20.5
Architect Ed. Bye!
