01:00.0
Mga mangkukulong umano.
01:02.2
Marahil nga daw ay ito ang pinaghugutan ng tapang ng anak ni Juan para manghalay.
01:08.9
Posibling may karunungan na din ang anak.
01:12.0
Kung kaya ganoon na lamang kakumpiyansa at kadaligawin ang panghahalay noon.
01:18.2
Sa kabila ng lahat,
01:20.7
hindi na yun makakapanalasa pa.
01:25.6
Tsaka wala na din magagawa pa si Juan noon.
01:30.0
ay sobrang nakakamangha.
01:34.4
Sabihin na lamang nating pinatay nga ng lolo yun pero
01:37.1
gamit naman ang mga sigbin.
01:40.9
Sino ba ang pagbibintangan diba?
01:43.6
Hanggat nananatiling lihim ay wala talaga.
01:47.1
Maliban na lamang sa mga taong nakakakilala kay lolo.
01:53.3
Naiwan si Manglano sa bahay.
01:56.3
Sinaaling Lorna at yung isa pang albularyo.
02:00.0
Ang dahilan kung bakit naroroon si Manglano
02:03.8
ay may isinasagawa kasi itong panggagamot.
02:08.7
Doon niya ito gagawin.
02:11.0
Ang pasyente ay gabi pa darating.
02:14.6
Tinanong ko si Manglano kung bakit doon gagamutin pero
02:17.3
sumabat naman ito si lolo.
02:21.2
Ang sabi ay kinulam umunaw ang pasyente
02:23.4
at posibleng kaanak ni Juan ang salarin.
02:28.1
Para na rin maging isa ang isipin.
02:30.0
Mas maiging doon na lamang gamutin ang pasyente.
02:34.4
Si lolo din umano ang nagmungkahi nito.
02:41.2
ganon kapulido magsalita ang lolo
02:43.0
na maging ang kapwa albularyo
02:46.1
ay sumasang ayon sa kanya.
02:50.6
Batid ko na na si lolo Arcelo talaga ang pinakamalakas sa kanila.
02:57.7
kinagabihan ay may dumating
03:00.0
si nanay Cora pa ang unang nakausap ng mga ito.
03:04.8
Tinawag ang lolo na may magpapagamot daw.
03:08.6
Sabi naman ang lolo,
03:10.9
paakitin lamang umano ng bahay.
03:14.5
Dalawang babae yun.
03:16.4
Ang isa sa tingin ko.
03:18.5
Nasa 20 ang edad at ang isa ay saktungan lang.
03:23.0
Sa palagay ko ay mag-ina ang mga ito.
03:26.5
Si lolo ay naroon at kinakausap si Manglano.
03:30.0
Yung mag-ina naman ay nakaupo lamang sa salabanda.
03:34.8
Naguguluhan ako nun
03:36.0
dahil hindi ko naman makitang parang nahihirapan ang mga ito.
03:41.7
Balisa lamang nawari nag-aalala
03:44.1
pero halatang walang mga sakit nun.
03:49.5
Hanggang sa narinig ko si Manglano
03:51.2
na yung dalaga umano,
03:54.6
isang buwan nang walang maayos na tulog
03:56.9
sa kadahilan ng lagi umano itong mga ito.
03:59.6
Ano itong binabangungot?
04:02.2
Naglalakad ng nakapikit ang mga mata.
04:05.9
Mabuti na lamang at namamatsagan kaagad ng pamilya nun.
04:11.3
Nangyayari ito ng lampas sa ating gabi na.
04:14.9
Kinukulam umano ang babae.
04:17.8
Isang uri ng kulam na pagmamanipula.
04:22.6
Sabi ko na nga ba,
04:25.1
sakop ni Juan ang may kagagawan.
04:27.4
Wala namang ibang mahilig magmanipula
04:29.6
kung hindi si Juan lang.
04:32.3
Lagi ko siyang sinisita noon.
04:35.0
Sino kaya sa mga kamag-anak niya
04:36.5
ang may kagagawan nito?
04:38.8
Kung hindi ako'y nagkakamali,
04:41.1
ito ang ginamit na kulam
04:42.2
ng anak ni Juan sa nabiktimang babae.
04:45.7
Tingnan mo yung dalagang yan.
04:49.1
Hindi malayong mapagdidiskitahan yan.
04:53.3
Para akong baliw noon na walang alam.
04:56.4
Nakikinig ako sa kanila
04:57.5
pero wala naman akong naiintindihan.
04:59.6
Ganoon pala ang kulam
05:06.6
Nagtanong ako kung
05:07.8
papano na lamang kinukulam.
05:10.9
Ayon kay Manglano,
05:12.8
sa pamamagitan umano ng pagtawas,
05:16.3
hindi ko manong maiintindihan lahat
05:18.3
dahil wala pa akong kalamanon.
05:22.1
Ayon naman kay Lolo Arcelo,
05:24.5
hayaan ko manot malalaman ko din
05:26.2
ang pamamarang ito.
05:29.4
sinabihan niya pa itong si Manglano
05:30.9
na ipakita sa akin
05:32.1
kung papano isinasagawa ang tawas.
05:36.1
Gusto din kasi makasigurado ni Lolo Arcelo
05:38.6
na kinukulam nga ang babae niyon.
05:42.8
Sa madaling salita
05:43.8
ay pinaulit ni Lolo Arcelo kay Manglano.
05:47.8
Titingnan kung akma ba ang lahat
05:49.6
sa pinagbibintangang tao ni Lolo Arcelo noon.
05:54.3
Sumunod naman si Manglano
05:55.8
tapos ay inutusan akong kumuha
05:58.7
ng dalawang paligid.
05:59.4
Ang mga palito ng posporo.
06:02.2
Nagtanong naman ako kung anong gagawin noon.
06:05.8
Basta kumuha ka doon
06:07.1
tsaka isang tabong tubig.
06:11.1
Tumanguha ko at mabilis kumuha ng mga palito.
06:15.2
May ba nga naman sa taas ng bahay.
06:17.6
May tubig doon at hindi ko na kailangan pang bumaba.
06:22.7
Nang mabot ko kay Manglano ang mga iyon.
06:25.7
Tinawag niya ang dalaga at pinaupo sa may sahig.
06:29.4
Tapos ay nilagay sa tapat nito
06:31.3
ang tabong may tubig noon.
06:34.2
Inabot ni Manglano ang dalawang palito sa may babae.
06:38.7
Pinahawakan ito ng mga
06:40.1
siguro sampung minuto.
06:43.5
Tapos ay ibinalik na kay Manglano.
06:47.1
Parang baliw ako nun.
06:49.3
Gulong-gulo ang isip ko.
06:51.4
Hindi ko alam kung anong ginagawa.
06:55.6
Inihipan ni Manglano ang dalawang palito sa loob ng kamay.
06:59.4
Ilang saglit lang ay hiniram nito ang tostos ni Lolo Arcelo.
07:05.8
Nagtataba ko kasi si Lolo na mga sandaling iyon.
07:10.0
Tinapat niya sa baga ang dalawang palito.
07:13.6
At nang magkaroon ito ng sindi,
07:16.7
nilagay ka agad sa tabo na may tubig.
07:20.3
Si Lolo noon ay parang nagulat pa.
07:23.8
Mabilis na umupo at tinitigang maigi ang dalawang palito.
07:28.6
Ilang saglit lang ay hiniram nito ang tostos ni Lolo Arcelo.
07:29.4
Ilang saglit pa ay tinulak ni Lolo ang dalawang palito gamit ang hintuturo noon.
07:35.1
Magkapatong lamang yung dalawa.
07:38.3
Korting ekis ang mga ito.
07:41.2
Pero kahit anong tulak ng Lolo ay hindi humihiwalay ang isa.
07:46.7
Niyugyug pa ang tabo pero hindi pa rin naghihiwalay noon.
07:52.1
Abay ang lakas ah!
07:54.1
Hmph! Ang lakas ng kulam!
07:57.4
Tingin ko ay lalaki ang may gawa.
07:59.4
Sambit ni Lolo Arcelo.
08:02.4
Yun din ang hinala ko Arcelo.
08:05.2
Makailang beses kong isinagawa ang pagtatawas pero yan pa rin ang lumalabas eh.
08:11.1
Ang isang palito, sunog na sunog.
08:16.3
At ang nakapatong ay ang salarin.
08:19.2
Lalaki dahil hindi man lang nasunog eh.
08:22.4
Parang hindi sinindihan.
08:24.8
Sabat naman ni Mang Lando noon.
08:28.1
Yun pala ang pagtatawas.
08:29.4
Akala ko noon ay tawas talaga na iyong literal.
08:35.1
Kaya nga inaantay ko noon na may ilalabas ang matanda na tawas.
08:43.0
Hindi man ako sigurado.
08:45.4
Pero dalawa na silang kumumpirma.
08:48.5
Yung simpleng bagay na yun, malalaman ka agad ang isang sitwasyon.
08:54.4
Siguro ay napag-aralan na talaga nila ang pamamaraang yun ng matagal na panahon pero...
08:59.4
...hindi talaga lumos maisip na sa pamamagitan lamang ng palito yun.
09:08.2
Nalaman kong napakaraming klase ng pagtatawas noon.
09:12.3
Pero yung dati na nakita ko kay Mang Lando,
09:15.8
isa na yun sa pinakasimple.
09:18.6
Ang iba kasi ngayon ay kandila na pinapatak sa tubig tapos napakatagal pa ng resulta.
09:24.7
May iba namang nagsisiga tapos ay sinasabuyo ng tubig bigla.
09:30.2
Sa sabog ang usok noon na may kasamang abo.
09:34.3
Yun ang binabasa ng isang bihasa.
09:38.0
Ito yung paraang pagtawas na napakahirap hulaan.
09:44.4
Tapos ay may pinapausukan din ang isang pasyente.
09:48.1
Kapag nairita, ibig sabihin ay elemento o hindi naman kaya kulam.
09:54.3
Pero sino ba naman ang hindi maiirita doon?
09:57.3
E napakatapang ng amoy.
10:00.1
Bunot at tinaluan pa ng kamanyan.
10:04.9
Balik tayo sa kwento.
10:07.6
Bumaba ng bahay si Lolo.
10:10.2
Tapos ay nakita kong pumasok sa may silong.
10:13.7
Sinilip ko yun sa veranda.
10:16.5
Nakita kong nakadungaw siya sa dalawang tibod.
10:20.6
Alam ko na kaagad ang tumatakbo sa isip ni Lolo.
10:24.3
Uutosan niya ang mga sigbin para alamin kung sino ang mangkukulam.
10:28.9
At ito yung mga sigbin.
10:29.3
Napangisi ako noon.
10:31.8
Alam ko na na ilang saglit lang ay kikilos ng Lolo.
10:35.4
At hindi nga ako nagkamali.
10:38.3
May lumabas doon sa tibod.
10:40.7
Tapos ay bigla itong tumakbo na parang mga daga.
10:45.4
Si Lolo noon ay sumunod.
10:48.1
Ako ay kaagad na bumaba at walang sabi-sabing sumunod na rin sa kanya.
10:53.1
Oo! Saan ka pupunta?
10:56.5
Umuwi ka! May klase ka bukas!
10:59.3
Parang hindi mo naman alam, Lolo, na bakasyon ah.
11:04.0
Ikaw kaya yung pumasok sa eskwelahan mag-isa.
11:07.6
Nagibit-balikat ang Lolo.
11:10.0
Humiling at kinawayan ako.
11:12.7
Sabi nito ay magmadali daw kami dahil dire-diretsyo ng kanya mga alaga.
11:18.8
Doon din kami dumaan sa kung saan dumaan patungo sa kalsada.
11:23.5
Ang problema noon, mataas ang tubig dagat.
11:28.1
Kalahati halos ng katawan ko basang-basa.
11:32.6
Kung saan-saan kasi dumadaan ang mga sigbin, yun din ang tinatahak namin.
11:38.2
May pilapil naman pero bakit doon paulit dumaan?
11:42.3
Hindi kaya pinagkakatuwan lamang ako ni Lolo.
11:45.5
Wika ko sa sarili ko noon.
11:48.3
May pagkabansot kasi ako, sirse.
11:50.9
Matangkad ang Lolo kaya hanggang ibabaw lamang ng tuhod niyang tubig.
11:56.3
Kaya, inaasahan ko noon na katulad ng bahay ni Lahuan.
12:01.0
Ganon din kalayo ang pupuntaan namin.
12:04.9
Nakarating na kami sa kalsada.
12:07.7
Kaso hindi naman tumawid.
12:10.1
Bagkos ay dumiretsyo na at binagtas namin ang daan.
12:14.5
Ang layo noon, ang mga sigbin ay nasa bakawan dumadaan.
12:19.6
Nakikita ko ang mga alaga ng Lolo.
12:22.8
May panaka nakakasing poste na may ilaw.
12:26.3
Sa dinadaanan namin ay walang kabahay-bahay noon.
12:30.2
Namumutawi roon ang katahimikan.
12:33.0
Tanging tunog ng mga sapat at paglagutok ng kung ano sa bakawan.
12:38.2
Ang naririnig ko noon.
12:42.6
Si Lolo, bumibilis ng lakad.
12:47.1
Halos hindi ko na masabayan.
12:50.2
Napakaseryoso na ng mukha nito.
12:52.8
Tapos hindi na ako kinakausap.
12:56.3
Siguro ay nasa isang oras din yon.
13:00.1
Pinilasan na nga ako.
13:02.5
Napakahabdi na parabang natuklap ang mga balat ko sa singit noon.
13:07.6
Yung paglalakad ko noon ay patuwad na.
13:11.0
Hindi naman ako makareklamo gawa ng
13:12.7
ginusto kong sumama at hindi si Lolo ang nag-aya sa akin.
13:17.9
Babanatan ako nito kapag nagreklamo ako.
13:22.0
Hanggang sa kumabig kami noon patungo sa kabilang bahagi.
13:26.3
Malapit na yon sa kabilang barangay.
13:30.0
Naglakad pa nang naglakad patungong bukid noon.
13:34.2
Ang sakit na nang singit ko noon, Sir Seth,
13:36.7
na parabang may ipit-ipit akong plansya at buhangin.
13:41.5
Lolo, kailan ba tayo dadating?
13:46.3
Ang sabi naman ng Lolo ay depende sa kung kailan titigil o mano ang mga alaga niya.
13:52.7
Paano kung sa kabilang bayan yun, Lolo?
13:54.4
Lolo, wala tayong magagawa.
13:57.5
Teka, ba't ka nagre-reklamo?
14:00.8
Kulit mo kasi't sumama ka pa eh.
14:04.0
Hindi na lamang ako nagsalita pa noon.
14:07.8
Sobrang sukal na ng lugar.
14:10.5
Nakabuntot lamang ako kay Lolo.
14:13.4
Ang problema, sobrang dilim din.
14:17.9
Ang puting damit lamang ang naaaninag ko kay Lolo.
14:22.4
Nagkadapada pa na nga ako noon.
14:24.4
Na siya namang nagpapalala ng hapdi sa singit ko.
14:28.8
Ilang saglit pa, narinig ko ang mga huninang sigbin.
14:34.4
Parabang nag-aaway na pusa.
14:37.2
At sa pagkakataong yun ay hindi ko alam kung saan sila banda.
14:42.8
Nagmumula kasi ang hunin yun sa iba't ibang direksyon.
14:47.7
Sa lugar na yun, may konting liwanag.
14:51.9
Balibanaag sa mga bahay siguro.
14:54.4
Nang galing doon sa may bandang hunahan.
14:58.0
Hindi ko kasi nakikita at liwanag lamang ang naaaninag ko noong mga panahon na yun.
15:05.5
Junjun, dito ka lang muna.
15:11.3
Uy, ano ba't ang pangit mo?
15:14.5
Tapos ano yung kinakalag kay mo sa salawal mo?
15:19.5
Dumating na pala.
15:21.4
Sakit ng pilaskulo.
15:22.4
Ang layo naman kasi.
15:24.4
Paulit-ulit mo kasing sinusuot yung salawal mo.
15:29.0
Kahit walang laba.
15:30.9
Napakatipid mo sa damit.
15:33.2
Yan ang napapala mo.
15:37.2
O, saan ka pupunta?
15:41.9
Sabi nyo, dito lang ako.
15:44.8
Turuan mo namang magsalita yung mga sigbin mulo.
15:47.9
Yung layo nang nararating eh.
15:50.2
Parang may buhangin pa po ata yung pitan ko.
15:54.4
Naupo ako noon sa gilid ng puno.
15:57.4
As in parang naiiyak na ako.
16:00.7
Si Lolo naman ay hindi nagsalita pero halatang nagpipigil sa tawa.
16:05.8
Humalis ito at doon ko palang nakita ang mga sigbin.
16:09.8
Nasa ibabaw lang pala ito ng mga puno.
16:13.2
Bigla na lamang kasing lumundag ang mga yon tapos sumunod kay Lolo.
16:18.3
Kaya pala galing sa ibang direksyon ang huni.
16:23.3
hindi ko na kasi yun.
16:24.4
Nang pinagtunan pa ng pansin.
16:27.1
Mas angat ang nakakairitang sakit sa singit ko hanggang buwat pa yon.
16:32.7
Sinundan ko ng tingin si Lolo.
16:35.8
Nakita kong inangat ng Lolo ang kanyang isang kamay.
16:39.9
Tapos ay nagpulasan ang mga sigbin niya.
16:43.7
Kasunod noon ay ang pagsipol.
16:48.2
Hindi ko maididetali ang sumunod na nangyari.
16:51.7
Hindi ko na din naman kasi nakita.
16:56.1
mga isang oras din yon bago bumalik si Lolo.
16:59.7
Hapong hapon nawari ba galing sa mahabang takbuhan.
17:04.4
Tumabi pa nga yon sa akin at ang tagal nagsalita.
17:07.8
Paulit-ulit akong nagtatanong noon.
17:12.5
Uwi na ba tayo, Lolo?
17:14.5
Magsalita ka naman.
17:16.6
Huwag ka masyadong sumandal.
17:18.8
Nahihirapan ako dito eh.
17:22.6
Nabuntong hininga si Lolo.
17:25.2
Tumayo at tinukod nito ang isang kamay sa sinasandalan kong puno.
17:30.0
Nakayoko ang ulo niya at
17:36.9
Napaganda na ata ang pagdating ko.
17:39.6
Parang alam niyan eh.
17:41.8
Alam niyan na rin sigurang nangyari kay Juan.
17:45.5
Hindi talaga kakayanin dahil may alaga din yon.
17:50.0
Ano po yung alaga niya?
17:59.5
Naabutan kong nagiinuman pa.
18:02.5
Hindi ako makapalag.
18:04.3
Walang bisa ang karga ko doon.
18:06.6
Maging ang mga sigbin ko,
18:11.6
Ba't ka parang pagod na pagod, Lolo?
18:14.7
Ikaw ba naman yung makipaghabulan ah?
18:17.4
Nag-ibang direksyon, tara.
18:19.6
Puro ka nalang tanong.
18:20.8
Wala namang kwenta.
18:24.1
Tumayo na lamang ako noon.
18:25.7
Sumunod ako sa kanya.
18:27.7
Hindi ko alam ang nangyari talaga.
18:31.0
Natakot ako nang mabanggit ang katagang aswang.
18:34.5
Kung naghahabulan nga ay malamang
18:36.4
malayo ang narating ng Lolo.
18:39.7
At tama na iniba niya ang direksyon.
18:42.6
Marahil ay ayaw niyang madawit ako noon.
18:46.4
Yun lamang ang naisip ko noong mga panahon na ito.
18:51.2
ang bilis niya maglakad.
18:52.8
Ngayon ay pahintuhin-tuna na
18:56.9
ubus na ubus ng lakas niya.
18:59.9
Ayos lang naman kahit papano
19:01.2
ay nakakapagpahinga din ito.
19:04.0
Lalong-lalo na ako na
19:05.1
sa mga sandalin yun ay
19:06.3
hindi ko naramdam ang sarili ko.
19:11.2
ay kinakain ng hapdinang singit ko noon.
19:14.8
Panaisipat pa ako noon sa lugar.
19:17.7
Baka kasi sumunod ang sinabi niyang humabol.
19:21.1
Pero kampante naman ang Lolo.
19:22.8
Hindi ko nakikita
19:24.9
ang mga sigbi noon.
19:27.1
Maging ang mahihinang hune
19:28.5
ng mga ito at ang kaluskusan
19:30.8
hindi ko na nakakailingan.
19:35.4
nauna nang umuwi ang mga yon.
19:40.4
Sa baybayan tayo dumaan.
19:42.3
Sa loob ng pakawan.
19:44.2
Delikado tayo dito.
19:49.4
Nagtanong naman ako kay Lolo
19:50.9
kung ano ang kinatatakutan niya.
19:53.6
Bakit sinabing delikado?
19:56.9
Nawindang ako sa binanggit niya sa akin noon.
20:00.9
Sumusunod umano ang dalawang aswang.
20:04.1
Ang isa sa mga sigbi niya.
20:09.4
Pinatay umano ng aswang.
20:12.2
Kung hindi umano sa tulong noong sigbi na yon
20:14.3
ay patay na rin umano si Lolo.
20:18.4
Walang ano-anong gumilid kagad ako ng lakad.
20:21.1
Ako pa ang nauna kay Lolo patungo sa baybayin.
20:26.3
Pasipat-sipat ako sa likuran.
20:28.8
Maging sa harap at kiliran.
20:31.2
Gaya ng sinabi ng Lolo.
20:34.0
Sumusunod umano ang dalawang nila lang.
20:37.4
Kahit pa iritang-irita ako sa pilas.
20:40.7
Wala na sa akin yon.
20:42.9
Nagbalik na sa normalang lakad
20:44.4
at ang lakas ng kabog ng dibdib ko.
20:47.7
Si Lolo nang nagre-reklamo na ang bilis ko na daw.
20:50.4
Na parang tumatakbo na ako noon.
20:55.1
Ilang minuto lang
20:56.3
narinig ko muli ang huninang sigbin.
21:00.3
Nasa likuran namin ito.
21:02.9
Kasabay ng kakaibang tinig na waribay galit na aso.
21:09.9
Mauna ka na d'yon d'yon!
21:12.2
Ano ba yun, Lolo?
21:17.1
Madadali patang natirang sigbin.
21:20.4
Sinusubukan ang mga alaga kong pigilan.
21:24.4
Dali, tumakbo ka na!
21:26.8
Sumirit kagad ako ng takbo noon.
21:29.9
Nang makarating sa bakawan,
21:32.7
hindi ko na alintana ang mga matutulis na ugat.
21:36.9
Yung tubig dagat,
21:38.8
hanggang dibdib ko na noon.
21:41.0
May mababa o may malalim.
21:44.1
Lumala tuloy ang hapdi sa singit ko.
21:47.0
Maalat kasi yung tubig doon.
21:49.7
Inararo ko yung tubig doon.
21:50.4
Inararo ko na lamang ang lugar.
21:52.6
Si Lolo ay hindi ko nakitang sumusunod.
21:56.2
Tapos ay may naririnig akong tila may kung anong nasa itaas ng mga bakawan.
22:02.3
Kala ko nga'y mga sigbin.
22:05.0
Pagsipat ko noon.
22:07.9
Napakamalalaki yon.
22:10.1
Parang tao at hindi man lang nababali ang maliliit na tangkay.
22:15.3
Parang magsobrang gaan na mga yon.
22:18.4
Dalawa ang nakikita ko.
22:20.4
Malakas ang kutob ko na yon ay aswang.
22:24.7
Sumisid ako sa tubig.
22:27.3
Dumog na lang ng dumog.
22:29.9
Para akong palakanon.
22:33.1
Hanggang sa nakarating ako sa ilog.
22:36.3
Napakalalim ng parte na ito.
22:38.9
May sulog pa itong tila hahatakin ako patungo sa dagat.
22:43.8
Kampay ako ng kampay hanggang sa makatawid na ako.
22:47.8
Mabilis na umahon sa pilapil.
22:50.4
Tapos ay kumaripas ng takbo.
22:54.0
Nagkanda hubad-hubad pa ang salawal ko noon.
22:57.2
Natanggal kasi yung alpiler.
23:00.5
Kung ilalarawan lamang ang itsura ko noon, Sir Seth.
23:04.8
Para akong baliw.
23:06.9
Yung mga maliliit na tanim ay sinuong ko na.
23:09.6
At wala akong pakinon.
23:12.4
Nakakaramdam na ako ng hapdi sa muka.
23:15.2
Maging sa bisig at binte.
23:17.6
Halata na nagkasugat na ako dito.
23:21.4
Kahit konting pagkabagod ay wala akong nararamdaman
23:24.4
na parang ang hindi ako humihinga noon.
23:28.5
Ganun pala kapag nasa matinding nerbiyos ka.
23:32.7
Hanggang sa makarating ako sa may baybayin na
23:35.4
may espasyo at maayos ang daanan.
23:39.4
Buhangin na ito pero sa tingin ko ay nakasunod pa rin sa akin ng mga aswang.
23:44.7
Si Lolo noon ay hindi ko na alam kung anong nangyari.
23:47.7
Sa hindi inaasahang pagkakataon.
23:53.6
Natisod ako sa tumbang niyog.
23:56.6
Nagpagulong-gulong ako noon.
23:59.2
Yung daliri ko sa paa ay parabang nabali.
24:03.4
Pagkatayo ko ay damako ang pamamanid noon.
24:10.0
May kumalabog sa harapan ko.
24:13.1
Dahilan naman na napahinto ako at kunot noo kong sinuri yon.
24:17.7
May konting liwanag naman.
24:21.3
Gawanang sa unahan ay may bahay doon.
24:25.4
Anino ang nakita ko, Sir Seth?
24:30.7
Pero hindi ko maaninag ang itsura.
24:34.3
Gawanang sumasalungat kasi ang liwanag.
24:38.3
Kumabig ako ng lakad at doon ko panaramdaman ng matinding pagkapagod noon.
24:44.8
Habang naglalakad,
24:46.6
hindi ko nangyari.
24:47.6
Pagkawinawalay ang tingin ko doon sa may tao.
24:51.7
Hanggang natapat na ako dito.
24:55.2
Halos isang dipa ang layo namin.
24:59.5
Napakapangit na mukha niya.
25:02.5
Walang ano-ano'y tumakbo ako noon.
25:06.4
Kung hindi ako nagkakamali,
25:10.3
at yun din ang umahabol sa akin.
25:14.6
Pero nag-iisa lamang siya noon.
25:17.6
Samantalang dalawa ang nakita ko kanina sa ibabaw ng bakaw.
25:22.8
Hinabol ako ng nilalang na yun.
25:25.9
Pagsipat ko kasi sa may likuran ko ay sumusunod ito.
25:30.2
Hindi ito takbong tao,
25:32.6
kundi parang hayop ito na pati kamay ay nakasayad sa buhangin.
25:39.0
Hanggang sa may nahagip ang tingin ko noon.
25:42.4
May sumulpot doon sa may niyugan.
25:51.4
gumulong-gulong na yung aswang sa buhangin.
25:54.8
Umangil yun ng mabasa ng tubig.
25:58.2
Nang matapat na ako sa may bahay ay humintuwa ko roon pero
26:01.1
hindi ako humingi ng tulong.
26:04.9
Minasdan ko yung nilalang.
26:07.9
Nakikipagbuno ito sa isang nilalang na sinlaki lamang ng pusa.
26:12.8
Malinaw na sa akin kung ano yun.
26:15.8
Walang iba kung hindi ang sigdang.
26:20.0
Ilang saglit pa ay narinig ko ang boses ni Lolo Arcelo.
26:26.9
Abante siya sa akin ng ilang distansya.
26:30.0
Naparabang nauna pa.
26:32.7
Nagtatakaman pero hindi ko na pinagtuunan ng pansin yun.
26:37.1
Ano pang ginagawa mo?
26:41.4
Hindi na ako nagsalita pa.
26:45.9
Hanggang sa napansin ko.
26:48.4
Napamilyar na sa akin ang lugar na narating namin.
26:53.0
Sakop na yun ang nayon namin.
26:56.0
Nakahinga ako ng maluwag.
26:58.5
Parabang gusto kong humiga sa lupa.
27:01.9
Yung parang walang katapusang enerhiya sa kakatakbo.
27:06.4
Bigla kong napagod.
27:09.0
Parang hihimatayin ako noon.
27:11.9
Si Lolo ay hingal na hingal.
27:14.3
Tapos ubo ng ubo na parang mamamatay.
27:17.6
Sa kabutihang palad ay nakarating naman kami.
27:22.4
Hindi ako bumungad sa bahay namin.
27:25.3
Dumerecho na ako sa tahanan ni Lolo.
27:28.7
Naroroon si Manglano.
27:30.9
Mag-isa na lamang ito at wala na doon ang pasyente.
27:35.2
Kinamusta pa kami nito.
27:37.2
Naparabang hindi alam na sobrang pagod na pagod kami.
27:41.8
Sabi naman ng Lolo ay napasabak at namatayan ng isang alaga noon.
27:46.2
Mabuti na lamang at nakarating.
27:47.4
Nakarating sa bahay.
27:51.3
Ano? Pinasok mo ba kaagad?
27:54.3
Dapat sinabi mo sa akin nang mapaghandaan natin.
27:58.0
Umalis ka na lang kasi bigla eh.
28:00.8
E teka, nag-iisa lang naman siguro siya ano?
28:04.6
Sabi ni Manglano.
28:06.6
Hindi nag-iisa. May alagang aswang.
28:10.9
Hindi ko na malayang nabasag ang karga ko.
28:14.1
Hanggang pag-uwi ay wala akong kalaban-laban.
28:17.4
Mabuti na lang at may sigbin.
28:20.6
Bukas talaga yung mga animal na yan.
28:23.5
Tutugisin ko yung mga yan kahit may araw.
28:26.3
Galit na wika ng Lolo.
28:28.9
Ako noon ay parang basang telan nakahandusay sa beranda.
28:33.6
Hindi na ako nakaabot pa sa loob.
28:36.3
Bagsak at wala nang lakas sa katawan.
28:40.2
Ayon pa kay Lolo.
28:42.3
Kahit sabihin pa niya kay Manglano ang gagawin ay wala din itong maitutulong.
28:47.4
Hanggang tawas lamang ang saklaw at hindi alam ang sitwasyon doon sa lugar.
28:54.6
Anong plano mo, Arcelo?
28:57.9
Tanong ni Manglano.
29:00.6
Uunahin ko yung dalawang aswang na yan.
29:03.7
Ang lalaki ng atraso noon sa akin.
29:06.6
Nawalan ako ng isang alaga.
29:09.2
Alam ko na kung saan nakatira.
29:15.0
Bumangon ka't lumipat ka na doon sa loob.
29:17.4
Lumipat naman ako noon sa loob pero hindi na ako pumasok ng silid.
29:23.1
Doon lang sa sala.
29:25.1
Sa mahabang upuang kawayan.
29:28.1
Hindi na ako nakapaghugas noon.
29:31.0
Kahit ang sangsang ng katawan ko ay wala na sa akin ito.
29:35.9
Naramdaman ko na lamang na hinihilot na ako ni Manglano.
29:39.9
Tapos may pinapahid sa bisig ko noon.
29:45.2
Si Lolo naman ay hindi ko alam kung nasa ano.
29:47.4
Tinanong ko si Manglano.
29:51.6
Nagkakarga umano si Lolo.
29:53.7
Para makabalik ang lakas ng katawan.
29:57.3
Dagdag pa niya ay isang beses pa daw niyang nakita si Lolo na nagkakaganon.
30:02.7
Siguro ay malakas ang nakalabang mangkukulam.
30:06.5
Yung pasyente umano ay walang kasikuraduhan kung mapapagaling pa niya.
30:12.7
Umasa na lamang siya noon kay Lolo.
30:17.4
Nakatulog ako, Sir Seth.
30:19.3
Pagising ko umaga na.
30:21.7
Angat na angat na nga ang araw noon.
30:24.4
Ang anghang na mga mata ko at sobrang sakit ng katawan ko.
30:28.8
Para bang pinagpapalo ako noong nakaraang gabi.
30:33.0
Hindi ako halos makatayo.
30:35.9
Si Manglano at Lolo Arcelo ay nakita ko sa may biranda.
30:40.3
Naguusap ang mga ito.
30:42.7
Naririnig ko ang pinag-uusapan.
30:45.6
Patungkol pa rin sa kalaban yun.
30:47.4
Sinubukan kong bumangon at yung daliri ko sa paa ay balot ng tela.
30:54.9
May mga nakaipit ditong mga dinurog na dahon.
30:59.1
Amoy ko noon ang lana sa katawan ko.
31:02.6
Nangangasin pa ako dulot ng hindi nga nakapaghugas.
31:07.2
Kahit na masakit ang katawan ko noon.
31:09.9
Sa awan ng Panginoon, nakakapaglakad pa rin ako.
31:14.8
Tumabi ako sa kanila doon sa biranda.
31:18.0
Naroroon din si Nanay Cora.
31:20.8
Nakaupo ito sa mayagdan.
31:23.2
Tapos ang tatay ko naman ay paparating na may dalading puto.
31:27.7
Inabot sa akin yun kasama ng gatas.
31:31.6
Nagtanong pa ang tatay kung ayos lamang ba umano ako.
31:35.6
Tumangu naman ako.
31:37.6
Akala ko'y magagalit pero hindi ko makita sa mga magulang ko yun.
31:42.4
Para bang ayos lamang sa kanila yun?
31:48.8
Huwag muna kayong pupuslit sa mga pinagkakaabalan nyo ah.
31:53.2
Dito muna kayo sa bahay at antayin yung hudyat ko.
31:58.7
Sana alam nyo yun.
32:01.4
Nagkatitigan ang nanay at tatay.
32:04.0
Tumangu naman ang mga ito.
32:06.1
At sinabi pang mas ikakabuti kung magbubuklod kami sa iisang bahay.
32:11.4
Doon muna din sila sa bahay ng lolo.
32:14.8
Mas mabuti nga yun.
32:17.4
Hindi pa sapat ang karga ko.
32:19.8
Maraming nabawa sa akin.
32:23.8
Pakilagyan ng uling yung dalawang tibod.
32:29.1
Naroon diba yung mga alaga nyo?
32:31.8
Tanong ni nanay Cora.
32:36.7
Gamot yung uling na yun sa mga alaga ko.
32:39.8
Basta lagyan mo na lang.
32:43.0
Yung lambat mong isa.
32:45.4
I-iharang mo sa buong ilong.
32:49.2
Depensa at baka may biglang dumating mamay ang gabi.
32:52.8
Mungkahi ni lolo.
32:55.5
Sabay pang umalis sa mga magulang ko noon.
32:58.9
Kagad naman akong nagtanong kay lolo kung bakit hindi siya umalis.
33:03.6
Narinig ko kasing sinabi niya kagabi.
33:06.4
Kahit may araw ay tutugisin niyang aswang.
33:10.5
Ay naman kay lolo.
33:14.3
Dahil alam niya sa sarili.
33:15.4
Nakusa ang mga itong dadalaw sa bahay.
33:19.8
Nagpaalam naman si Manglano.
33:22.5
Ihimukin niya daw ang isa pang albularyo.
33:25.8
Kasama na dito si Aling Lorna.
33:29.0
Ang pangalan pala ng isang albularyo ay Binito.
33:33.5
Malayo ang bahay pero pupunta ni Manglano.
33:36.9
At kung may makakatulong pang iba,
33:42.7
Para bang may digmaan na mangyayari noon?
33:45.4
Yun ang naiisip ko sa mga puntong yon.
33:49.5
Parang sobrang haba ng araw.
33:52.5
Wala akong ibang binabantayan kung hindi ang oras.
33:58.2
Pagsapit kasi ng gabi.
34:00.7
Malaki ang posibilidad na may mangyayari.
34:06.3
Nagawa na yung mga bilin ng lolo.
34:09.6
Nagmistulang Bartolina yung silong namin.
34:13.1
Balot na balot ng lambat.
34:15.4
May mga patpat pang inipit para mas tumiba ito.
34:21.6
nilipat ni lolo sa biranda.
34:24.6
Ako naman noon ay sumilip.
34:28.1
namatay ng isa eh.
34:29.9
Kaya natitiyak akong tatlo na lamang na bato ang bumungad sa akin noon.
34:38.2
Dahil ang nakita ko
34:39.6
ay tatlong mga pusang kulay itim.
34:43.4
Halos hindi nga makita dahil naliligo.
34:49.2
kapag nagpapagaling daw ang mga sigbin ay nag-aan yung hayop ang mga yon.
34:54.1
Pero hindi ipinapakita ang totoong itsura.
35:00.5
Akala ko'y hanggang sa narinig ko lang noong una.
35:04.3
May matutuklasan pa pala ako noon.
35:09.2
ang iniinom umano ng mga sigbin
35:11.1
ay yung bula sa may dagat.
35:14.3
Yun bang naalaman?
35:17.0
Diba mapapansin naman natin yun sa tabi ng dagat?
35:21.2
Malakas umano ang bitamina ng bula na yon.
35:24.5
At kung nasa bugid naman,
35:27.8
doon sa pinakadulo ng ilog.
35:31.3
Yung kung saan talaga ang pinakaugat.
35:34.9
Kadalasan dito ay bukal.
35:37.6
Dito umano umiinom ang mga sigbin.
35:40.7
Dahil ang ugat ng ilog ay mahiwaga.
35:44.0
Nababalot ito ng enerhiya.
35:45.0
Enerhiya ng kalikasan.
35:48.4
Dagdag pa sa mga nalaman ko,
35:51.4
ang mga sigbin ay hindi literal na nananakit.
35:57.3
Dahil anumang ipinag-uutos ng amo
35:59.1
kahit ikakamatay pa ng sigbin ay gagawin ito.
36:03.5
Kung mapapadaan ito sa isang lugar
36:07.8
malamang sa malamang na ang sigbin na yan
36:09.8
ay patay na ang may-ari.
36:12.0
Dahil kapag buhay pa ang may-ari
36:13.9
ay hindi gagalang sigbin na yan.
36:14.9
Hindi makikita ng ibang tao ito
36:18.5
maliban na lamang sa kaanak na may-ari.
36:22.6
May pahintulot ng kadugo yun.
36:26.0
Gawa ng naaamoy yun nang nilalang.
36:29.4
May makakita namang iba dito
36:31.0
ay yun na yung may mga karunungan.
36:35.8
Kapag may pagalaga ng sigbin,
36:38.9
wala nang may-ari nun.
36:42.1
Sa natuklasan ko kay Lolo,
36:44.9
kung hindi lumipat sa kaanak,
36:47.6
maghahanap ito ng iba.
36:50.4
May sariling isip umano ang sigbin.
36:53.5
Pinipili nito yung amo na mag-aalaga sa kanya.
36:58.7
May kakilala kong sigbina nun
37:00.2
na tagabindoy siya sa may negros din ito.
37:03.6
Tinanong ko kung ano ang ugali ng sigbin.
37:07.2
Ganoon na ganoon din ang sinabi ng Lolo.
37:10.3
At ang sigbin pa ng kakilala ko,
37:14.9
May napadpad lamang umanong asong galisin sa silong ng bahay nila.
37:20.3
At dahil nga mahilig siya sa aso,
37:23.0
kinupkup niya yun.
37:24.9
Inalagaan at pinakain.
37:27.4
Hanggang sa nagulat na lamang siya nang may dumating pang isa.
37:31.8
At isang araw nun,
37:33.9
papakainin niya sana ang mga ito pero
37:35.8
ang nakita niya sa pinagtalian,
37:42.8
Dali-dali niyang hinana pero wala.
37:44.7
Wala siyang nakita dun.
37:47.0
Bagkos kinagabihan ay bumalik daw ito pero
37:52.0
hindi na aso ang nakatali.
37:54.9
Kung hindi dalawang nakakakilabot na nila lang.
37:59.4
Idinulog niya kaagad ito sa isang albularyo.
38:02.9
At doon ay nalaman niyang sigbin na mga yon.
38:06.9
Huwag umanong mag-alala
38:07.9
dahil napili siya maging amo ng mga ito.
38:13.2
Alagaan lamang daw ito at wala siyang nakakilabot na nila lang.
38:14.7
Huwag gamitin sa panglalamang at kalokohan.
38:18.2
Pakawalan din daw para masanay.
38:20.8
Para din kasing aso.
38:23.4
Kapag tinali ay sobrang bagsik nun.
38:26.8
Hindi naman kumakalas ang sigbin kahit kaya nitong makawala sa tali.
38:31.5
Talagang sumusunod lamang ito sa kung ano ang gustong mangyari ng isang amo.
38:39.0
mapapatanong kayo kung bakit napaka-interesado ko sa mga nilalang na ito.
38:44.7
Malalaman niyo mamaya.
38:47.1
Balik na tayo sa kwento.
38:50.8
Medyo cute tingnan ng mga pusa pero
38:52.9
napakapangit ng itsura nila sa totoong anyo.
38:58.6
Hanggang sa sumapit na lamang noon ng gabi,
39:02.0
nagsisimula na akong kabahan.
39:05.2
Lalo na ang lolo.
39:07.4
Parang hindi mapakali.
39:10.2
Ilang saglit lang ay nagsidatingan na sila mang lano.
39:13.0
Kasama nito si Aling Lorna at Mang Binito.
39:18.1
Kompleto rekada sa mga ito.
39:20.5
May kanikan nila mga bitbit.
39:23.5
Si Aling Lorna ay kung ano-anong kwintas ang nakasabit sa may leeg.
39:28.7
Tapos may hawak itong ribulto at rosaryo.
39:32.2
Si Mang Lano naman ay kahoy yun pero kulay itim.
39:35.9
Tapos ay may tangkil siyang itak at may suot ding kwintas.
39:40.4
Habang si Mang Binito naman,
39:41.7
parang ermitanyo.
39:44.8
May bandana pa na kulay pula at halong dilaw.
39:48.7
May tungkod pero ugat yun ang kahoy.
39:52.1
May bitbit na maliit na sisidlan.
39:55.3
Mga kagamitan niya yun.
40:00.2
Partikular sa gagawin sa oras na may mangyaring komosyon.
40:04.7
Kanika nilang diskarte.
40:07.4
Pero ayon kay Lolo Arcelo,
40:10.2
huwag daw kikilos sa oras na may kumusyon.
40:11.6
Huwag daw kikilos sa oras na may kumusyon.
40:11.7
At na wala pa siyang hudyat.
40:13.9
Walang pangontra ang paligid nun.
40:17.0
Sinadya niya talaga yun para makalapit ang mga aswang.
40:21.3
Ang hudyat niya ay pagkatapos o manokumilos na mga sigbin.
40:27.8
Nagkasundo naman ang mga bihasa.
40:30.6
Sinananay at tatay noon ay nakikita kong balisa.
40:34.5
Nakatingin sa akin na wari ba'y takot na takot nun.
40:39.6
Nang lumalim na ang gabi,
40:41.7
si Manglano at Lolo ay naroroon na sa biranda.
40:45.7
Si Aling Lorna naman ay nakaupo sa papag.
40:49.6
Sa gilid lamang yun ng nakalatag na banig kung saan naroroon si natatay at nanay natutulog.
40:57.2
Nakalapag sa sahigang ribulto.
41:00.4
Santo Nino napungkol ang isang kamay.
41:03.9
Bali yung nakikita ko lang ay yung kamay na may hawak na baston.
41:08.3
Pero yung isa, hindi na.
41:11.7
Nakayuko ito at may inuusal noon.
41:15.2
Habang si Mangbinito ay naroroon malapit sa banyo.
41:20.1
May espasyo kasi doon na kung saan makikita ang kabuan ng labas.
41:26.0
Inaantok man ako noon pero tiniis ko.
41:29.7
Ano mang mangyari, talagang napakadelikado.
41:34.6
Handa na rin ako noon.
41:36.7
Handa na siguro ako noon sa bulan pero
41:38.6
ako huli yung hinahabol.
41:41.7
Napakasakit pa rin ang katawan ko pero
41:44.5
ang lolo ay nakapagtatakang sobrang sigla.
41:49.5
Hindi ko man lang nakitang nagpahinga o
41:51.8
nakaidlip man lamang ito.
41:55.3
Nakakapagod kayo yung nangyari noong kagabi.
41:58.5
Pero sa nakikita ko ay parang wala lang.
42:01.9
Katunayan ay napakabagsik ng itsura nito.
42:05.6
Tapos ay ang likot ng mga mata.
42:09.2
Mga hating gabi siguro noon.
42:11.7
Nabagot ako kaya pinili kong ipikit ang mga mata ko
42:14.7
para kahit papano'y makapagpahinga pero
42:18.0
bigla na lamang nagkalabugan sa silong ng bahay.
42:23.8
Napabangon ako noon at kaagad sumilip sa bintana.
42:28.3
Nakita ko si lolo at mang lano.
42:31.4
May pinagtutulungan ng mga itong isang tao.
42:35.5
Medyo madilim dahil nasa likod ito banda pero
42:37.9
halata sa pustura noong kabuno nila ay aswang.
42:41.7
Maitim yun at nakahubotubad.
42:47.2
Hindi lahat ng aswang mabaho, Sir Seth.
42:50.7
May iba ding normal lang.
42:53.0
Hindi nagpapahihwating ng kung ano sa paligid kagaya ng pag-alinsangan.
42:59.3
Karamihan kasi sa atin ay nanihiwala sa mga palatandaan na kung may aswang sa paligid.
43:05.2
Ang batayan ay ang pag-alinsangan ng paligid at kakaibang amoy.
43:08.9
Hindi sa lahat ng oras ay ganon.
43:14.0
Ang maigi niyong maging batayan ay ang lana na tinatawag na himag.
43:18.9
Yan ay kung meron kayo niyan.
43:25.0
Hirap na hirap yung aswang.
43:27.7
Nagpagulong-gulong pa nga yun.
43:30.8
Hinahambalos ni mang lano ng kahoy.
43:33.7
Samantalang si lolo naman ay hinahatak ang paan ito sa baitaga ng itak.
43:38.9
Hindi magkamayaw ang nilalang na yun.
43:42.5
Namumutawi ang pag-angil nito at daing na animo'y sobrang nasaktan.
43:48.5
Hanggang sa nakarinig pa ako ng kalabugan.
43:52.1
Pero sa ibang direksyon naman ito.
43:55.3
Parang nasa baba ng biranda.
43:59.0
Doon ay kaagad akong tumakbo.
44:01.7
Si nanay at tatay, sinita pa ako nun.
44:05.8
Huwag daw akong lalabas.
44:08.9
Hindi naman ako nakinig sa kanila.
44:12.0
Pagdungaw ko sa biranda.
44:14.8
May nakahandusay na tao doon.
44:18.4
Iniipit ni mang binito ang leeg nito gamit ng tungkot.
44:23.4
Hindi yun aswang.
44:25.3
Lalaki na nasa husto lamang ang edad.
44:28.6
Tapos sa paanan ng biranda.
44:31.8
Doon ko nakita ang nagwawalang mga sigbin.
44:35.7
Nanlaki ang mga mata ko.
44:38.9
May aswang doon na halos hindi na makatayo.
44:42.3
Gumagapang ito at pinagtutulungan ng mga sigbin na iyon.
44:46.9
Para itong isdang
44:48.4
talsik ng talsik at palipat-lipat ng ibang direksyon.
44:54.2
Ilang saglit lang ay bumaba na si aling Lorna.
44:58.2
Nakaangat ang ribulto at nilapitan yung pinagtutulungan ng sigbin nun.
45:04.5
Bigla na lamang umatungal yung nila lang ha.
45:06.7
Nagmamakaawa na huwag itong patayin
45:09.9
May pamilya umano siya
45:12.9
At napilitan lamang sundin ang ipinag-uutos ng tao
45:16.8
Na nagngangalang rubal
45:19.4
Ang sabi naman ni Aling Lorna
45:23.1
Bubuhayin niya umano ang aswang
45:26.3
Pero hindi na siya tiyak kung mabubuhay pa ito dahil
45:29.6
Pinagtutulungan na ito ng mga sigbin nun
45:32.5
Naglakad ang matanda patungo sa kinaroroonan ni Mang Binito
45:37.9
Yung tao pala na may pangalang rubal
45:41.5
Yun pala ang nakahandusay sa lupa
45:44.5
Ito na yung mangkukulam
45:47.4
Hanggang sa maya-maya pa'y dumating na sila Lolo at Mang Lano
45:53.7
Daladala pa ng mga ito yung nilalang na sobrang lupa'y paitingnan
45:57.1
Hindi ko man lang nakitang may malaking sugat yun
46:02.2
Gaskas lang at konting dugo
46:05.0
Naparabang ang kunat ng balat
46:07.9
Nagapi lamang ito ng dahil sa bugbog
46:11.7
Samantalang tinadtad naman ito ng taga ng itak
46:15.4
Pinagtabi ang dalawang aswang
46:19.0
Sumipol si Lolo kung kaya yung mga sigbin ay nagpulasan nun
46:25.3
Lumapit na si Lolo doon sa taong nagngangalang rubal
46:28.0
Pakawalan mo na siya Binito
46:32.2
Malintik kang animal ka
46:34.4
Katanda-tanda ako na ipinatakbo mo pa ako ng pinatakbo
46:38.2
Hindi ka lumalaban ng patas
46:41.0
Ngayon, kayo yung dumayo
46:44.3
Eh di nahuli kayo
46:48.8
Kung hindi ka ba naman hayop
46:50.0
Nakipag-usap ka sa akin pero anong ginawa mo?
46:54.7
Pinahabol mo ako sa mga alaga mo
46:56.4
Naunahan mo lang ako pero ngayon
47:01.3
Wala ka ng kawala
47:05.3
Pakawalan mo na yung dalawang yan
47:07.6
Utusan lamang yung mga yan
47:09.8
Itong importante sa atin na ngayon
47:12.4
Tutala hindi naman yan mga ngas pa nasusunod eh
47:18.0
Pinapalo pa kasi ni Manglano yung dalawang aswang
47:21.6
Pinakawalan naman
47:23.8
At sinabi ang huwag nang babalik
47:26.2
Nakakaawa tingnan yung mga nilalang na yun
47:29.7
Nakakaawa tingnan yung mga nilalang na yun
47:30.6
Nakakaawa tingnan yung mga nilalang na yun
47:31.3
Nakakilabot pero ikaw ba naman ang bugbog sarado diba?
47:35.1
Tapos pagkapang na kong lumikas
47:36.7
Panayungol pa nga ng mga yun eh
47:39.5
Ang hindi ko alam
47:42.5
Kung bakit hindi na lamang pinatay ito
47:45.6
Pinatakas ang dalawang nilalang na yun
47:49.3
Sinanay at tatay nga noon ay panayreklamo
47:53.1
Dapat ay pinatay na lamang
47:55.6
Samantalang si Rubal naman noon ay hindi nakapagsalita
48:01.3
Sino ba naman makapagsalita eh basag ang bibig noon
48:03.7
Tapos yung isang mata eh parang lalabas na
48:06.8
Hindi ko madetali dito kung ano ba talaga ang unang tagpo
48:12.3
Gawa ng nakahiga ako noon
48:14.7
Ang hirap namang sabihin dito kung hindi ko talaga nakita
48:19.1
Kagaya ng ginawa ni Lolo Arcelo kay Juan
48:23.0
Yun din ang ginawa niya kay Rubal
48:25.9
Pero hindi ganun kalala
48:29.5
May parte lamang ng katalagaan
48:31.3
Ang katawan ng pinaralisa
48:32.5
Narinig kong babasagi niya ang tangan at karga
48:36.3
At hindi na ito makakabalik pa sa pagiging mangkukulam
48:40.2
Pagkatapos noon ay isang tapik at konting usal
48:45.3
Doon ay nanginig ang katawan ng Rubal
48:48.9
Nagmungkay si Lolo na ihatid na lamang sa may kalsada si Rubal noon
48:54.4
Hayaan na lamang itong makauwi
48:57.1
Yan ay kung kaya niya makauwi
49:01.3
Kapag inabutan ng umaga
49:02.7
Tiyak ay pagpipiesta nito ng mga tao
49:11.4
Natahimik na ang lugar
49:13.6
Sinamang lano ay kagad namang nakabalik
49:17.1
Matapos ihatid ang katawan ni Rubal
49:18.9
Nag-aalangan si Aling Lor na
49:22.1
Dapat ay pinatay na lamang
49:24.6
Ang sabi naman ng Lolo
49:27.0
Mamamatay din naman umano yung mga aswang
49:31.3
Hayaan na lamang itong makauwi para kahit papano ay doon mamatay
49:35.0
Ang kagat umano ng sigbin ay sobrang makamandag
49:39.4
Napuruan ang mga yon
49:41.7
Kaya walang ligtas sa mga ito
49:46.1
Hindi na tao makakapag-anyong tao ang mga yon
49:49.7
Nilagyan ng panggapos ng Lolo at Harang
49:53.4
Para manatiling lantad ang pagiging aswang
49:56.4
Doon ko naintindihan kung bakit pinakawalan
50:01.3
Tama naman ang Lolo
50:04.1
Tsaka kahit papano ay hindi kami maaabala noon
50:07.0
Kapag doon na matay
50:10.9
Hindi naman yung magsusumbong kasi nga
50:13.7
Nasaan yung aswang eh
50:15.9
Matalino si Lolo sa puntong yon
50:22.7
Mula sa paghahanda sa bahay ay nagawa ng maayos ang pagpuksa sa kalaban
50:27.0
Maging yung mangkukulam
50:29.5
Hindi ko nga alam kung maaayos ang pagpuksa sa kalaban
50:31.3
mabubuhay pa yun.
50:33.4
Nakita kong may kagatin yun
50:37.2
Sa kabutihang palad,
50:39.9
naging matagumpay ang lahat.
50:42.5
Yung pasyente ni Manglano,
50:46.6
Basag na kasi ang kulam
50:47.7
at maging amang kukulam.
50:52.2
Naging payapa ang buhay namin.
50:54.8
Si nanay at tatay
50:55.9
ay nakabalik na sa kanika nilang
50:57.4
pinagkakabalahan.
51:00.4
sinisimulang turuan ng lolo
51:02.8
kung paano utusan ng mga sigbin.
51:08.2
tinuturuan din ako ni Manglano
51:09.8
noon sa karunungan.
51:14.1
bakit hindi na lamang si lolo?
51:16.8
Pero ang sabi ng lolo,
51:18.6
kapag siya daw ang tuturo
51:20.0
ay mabibigla daw ang katawan ko.
51:23.9
umano ako kay Manglano.
51:26.8
Ayos lang naman sa mga magulang ko yun.
51:30.2
nakakaamoy sila na ako na umano
51:32.9
ang napipili ng lolo.
51:37.2
na ako na ang tagapakain ng sigbin.
51:41.3
Ngayon alam niyo na kung bakit
51:42.6
napaka-interesado ko na sa mga sigbin noon.
51:47.7
ang tagapangalaga nito ngayon.
52:00.2
Ayos lang naman sa mga magulang ko yun.